Czasowniki w języku angielskim
czasownik
Czasownik jest najważniejszą częścią mowy w języku angielskim. Nawet najkrótsze zdanie zawiera czasownik. Możliwe jest nawet utworzenie zdania składającego się tylko z jednego słowa – właśnie czasownika, na przykład:
Stop!
Najogólniej mówiąc, czasowniki określją „akcję”, „robienie” czegoś, na przykład: go, fight, write lub opisują pewien stan. Takie czasowniki to, na przykład: be, seem, exist.
Czasownik zawsze ma określony podmiot – czyli określone jest kto lub co wykonuje daną czynność lub jest w danym stanie. Na przykład w zdaniu:
| Mary likes cats. | Marysia lubi koty. |
podmiotem zdania jest Mary, a czynność wykonywaną przez podmiot opisuje czasownik like – lubić.
Kolejną cechą czasowników angielskich jest to, że prawie zawsze zmieniają formę, inaczej niż np. rzeczowniki, przymiotniki czy przysłówki, które zawsze wyglądają tak samo (chociaż rzeczownik może mieć liczbę pojedynczą i mnogą, których pisownia się różni). Na przykład czasownik work – pracować ma następujące formy: to work, work, works, worked, working.
Ta podstawowa, bezosobowa forma czasownika, którą znajdziemy w słowniku, to bezokolicznik (infinitive). Po polsku bezokolicznik ma końcówki -ć, -c jak na przykład w wyrazach: biec, spać, jeść, uciec. Po angielsku będzie on poprzedzony słówkiem 'to’ – to run, to sleep, to eat, to flee. Te czasowniki, to tak zwane czasowniki główne – przekazujące bezpośrednią informację o stanie lub czynnościach podmiotu.
Oprócz tego istnieje w języku angielskim grupa czasowników, tak zwanych czasowników modalnych, które zachowują się nieco inaczej niż czasowniki podstawowe. Na początek należy zapamiętać, że są to czasowniki, które są samodzielne – nie potrzebują operatorów, żeby utworzyć pytania czy przeczenia, są nieodmienne – bez względu na to, w której pojawiają się osobie, nie przyjmują żadnych końcówek, wreszcie – nie stawia się przed nimi 'to’ w bezokoliczniku. Są to na przykład: may, can, should, would.
I ostatnia grupa czasowników – tzw. auxiliary verbs – czyli czasowniki pomocnicze. To takie słówka, które funkcjonują jako operatory. Nic nie znaczą, chociaż ich formy są identyczne jak czasowników głównych. Ich funkcją jest jedynie 'ustawienie’ czasu w zdaniu, umożliwienie utworzenia przeczenia lub pytania. Te słówka to: have/has/had w czasach Perfect, do/does w czasie Present Simple i did w czasie Past Simple, oraz wszystkie formy czasownika 'to be’ w czasach Continuous – am/is/are/was/were.
Czasowniki angielskie mogą, oprócz tego, dzielić się jeszcze na regularne i nieregularne
Z czasownikami regularnymi sprawa jest prosta. W drugiej i trzeciej formie dodajemy po prostu końcówkę -ed i gotowe:
| work | » | worked |
| look | » | looked |
| like | » | liked |
| kiss | » | kissed |
| help | » | helped |
Niestety jest też zła wiadomość – na czasowniki nieregularne nie ma metody – trzeba ich się po prostu nauczyć na pamięć. Oto kilka przykładów:
| I forma | II forma | III forma | |
| be | was | been | być |
| do | did | done | robić |
| read | read | read | czytać |
| bring | brought | brought | przynosić |
| see | saw | seen | widzieć |
Tabelkę z listą czasowników nieregularnych znajdziesz w kolejnej zakładce.
| czasownik | czasowniki nieregularne | czasowniki posiłkowe | causative have |
| arise | arose | arisen | pojawić się |
| awake | awoke | awoken | obudzić |
| be (am/is/are) | was, were | been | być |
| bear | bore | borne | znosić, udźwignąć coś |
| beat | beat | beaten | zbić |
| become | became | become | stawać się, zostawać kimś/czymś |
| begin | began | begun | zaczynać |
| bend | bent | bent | zginać, nachylać |
| bet | bet | bet | zakładać się, obstawiać |
| bind | bound | bound | wiązać, złączyć |
| bite | bit | bitten | ugryźć |
| bleed | bled | bled | krwawić |
| blow | blew | blown | wiać, dmuchać |
| break | broke | broken | łamać |
| breed | bred | bred | hodować, wychować |
| bring | brought | brought | przynosić |
| build | built | built | budować |
| burn | burned, burnt | burned, burnt | palić, parzyć |
| buy | bought | bought | kupować |
| cast | cast | cast | rzucić, zrzucić |
| catch | caught | caught | łapać |
| choose | chose | chosen | wybierać |
| cling | clung | clung | przywrzeć, uczepić się |
| come | came | come | przyjść, przyjechać |
| cost | cost | cost | kosztować |
| creep | crept | crept | skradać się, zakradać |
| cut | cut | cut | ciąć, kroić |
| deal | dealt | dealt | rozdawać, postępować, mieć do czynienia |
| dig | dug | dug | kopać |
| do | did | done | robić |
| draw | drew | drawn | rysować, pociągnąć |
| dream | dreamed, dreamt | dreamed, dreamt | śnić, marzyć |
| drink | drank | drunk | pić |
| drive | drove | driven | prowadzić, kierować się czymś |
| eat | ate | eaten | jeść |
| fall | fell | fallen | padać, upadać, spadać |
| feed | fed | fed | karmić, żywić |
| feel | felt | felt | czuć |
| fight | fought | fought | walczyć, bić się |
| find | found | found | znaleźć |
| fit | fit | fit | pasować |
| flee | fled | fled | umykać, uciekać |
| fling | flung | flung | rzucić, cisnąć |
| fly | flew | flown | latać |
| forbid | forbade | forbidden | zabraniać |
| forget | forgot | forgotten | zapominać |
| forgive | forgave | forgiven | wybaczać |
| forsake | forsook | forsaken | porzucać, zaniechać |
| foretell | foretold | foretold | przepowiadać, przewidywać |
| freeze | froze | frozen | zamarzać |
| get | got | got | dostawać |
| give | gave | given | dawać |
| go | went | gone | iść |
| grind | ground | ground | zemleć, rozkruszyć, zgrzytać |
| grow | grew | grown | rosnąć |
| hang | hung | hung | zawieszać (np. obraz) |
| have | had | had | mieć |
| hear | heard | heard | słyszeć |
| hide | hid | hidden | chować, ukrywać |
| hit | hit | hit | uderzać |
| hold | held | held | trzymać, utrzymywać |
| hurt | hurt | hurt | ranić, boleć |
| keep | kept | kept | trzymać |
| kneel | knelt, kneeled | knelt, kneeled | klękać, klęczeć |
| knit | knit, knitted | knit, knitted | robić na drutach |
| know | knew | known | znać, wiedzieć |
| lay (put) | laid | laid | położyć, kłaść |
| lead | led | led | prowadzić |
| leap | leapt, leaped | leapt, leaped | skoczyć, skakać |
| learn | learnt, learned | learnt, learned | uczyć się |
| leave | left | left | opuszczać, wyjeżdżać |
| lend | lent | lent | pożyczać |
| let | let | let | pozwalać |
| lie (recline) | lay | lain | leżeć, kłaść się |
| light | lighted, lit | lighted, lit | zapalać, rozpalać, oświetlać |
| lose | lost | lost | tracić |
| make | made | made | robić |
| mean | meant | meant | znaczyć, oznaczać |
| meet | met | met | spotykać |
| pay | paid | paid | płacić |
| prove | proved | proved, proven | udowadniać, dowieść |
| put | put | put | kłaść |
| quit | quit | quit | rzucać, opuszczać |
| read | read | read | czytać |
| ride | rode | ridden | jeździć |
| ring | rang | rung | dzwonić |
| rise | rose | risen | podnosić się, wzrastać |
| run | ran | run | biec |
| saw | sawed | sawn | piłować |
| say | said | said | mówić |
| see | saw | seen | widzieć |
| seek | sought | sought | szukać, poszukiwać |
| sell | sold | sold | sprzedawać |
| send | sent | sent | wysyłać, słać |
| set | set | set | umieszczać, ustawiać |
| shake | shook | shaken | trząść, potrząsać |
| shed | shed | shed | zrzucać, pozbywać się |
| shine | shone | shone | świecić, błyszczeć |
| shoot | shot | shot | strzelać |
| show | showed | shown | pokazywać |
| shrink | shrank | shrunk | kurczyć się, zbiegać |
| shut | shut | shut | zamykać |
| sing | sang | sung | śpiewać |
| sink | sank | sunk | tonąć (o statku), zapadać się |
| sit | sat | sat | siedzieć, siadać |
| slay | slew | slain | zabijać |
| sleep | slept | slept | spać |
| slide | slid | slid | ślizgać się, zjeżdżać |
| sling | slung | slung | cisnąć, miotać |
| speak | spoke | spoken | mówić |
| spend | spent | spent | spędzać, wydawać |
| spin | spun | spun | kręcić, zakręcić czymś/się, obrócić |
| split | split | split | dzielić, rodzielać |
| spread | spread | spread | rozkładać, rozpościerać, rozsmarować |
| spring | sprang | sprung | przeskakiwać, wyskakiwać |
| stand | stood | stood | stać |
| steal | stole | stolen | kraść |
| stick | stuck | stuck | wbijać, wtykać, przyklejać |
| sting | stung | stung | żądlić |
| stink | stank | stunk | śmierdzieć, cuchnąć |
| strike | struck | struck | uderzyć |
| strive | strove | striven | zmagać się z czymś |
| swear | swore | sworn | przysięgać, przeklinać |
| sweep | swept | swept | zmiatać, zamiatać |
| swim | swam | swum | pływać |
| swing | swung | swung | machnąć, zakołysać |
| take | took | taken | brać |
| teach | taught | taught | uczyć |
| tear | tore | torn | drzeć, rozdzierać |
| tell | told | told | mówić |
| think | thought | thought | myśleć |
| throw | threw | thrown | rzucać |
| tread | trod | trodden | kroczyć, stąpać |
| wake | woke | woken | budzić |
| wear | wore | worn | nosić, ubierać coś |
| weep | wept | wept | płakać, szlochać |
| understand | understood | understood | rozumieć |
| win | won | won | wygrywać |
| wind | wound | wound | nawijać, nakręcać, wić się |
| wring | wrung | wrung | wykręcić, wyżąć coś, wycisnąć |
| write | wrote | written | pisać |
czasowniki posiłkowe – auxiliaries
Jest to bardzo specyficzna grupa czasowników. Jako główne czasowniki (main verbs) w zdaniu znaczą one:
| do | robić |
| have | mieć |
| be | być |
Jako czasowniki posiłkowe (auxiliary verbs) nie znaczą … nic. Służą jedynie ustawieniu czasu w zdaniu. Te czasowniki są specyficzne także pod innym względem. Są 'samowystarczalne’ jeśli chodzi o tworzenie pytań czy przeczeń. Spójrzmy na kilka zdań:
| I have a problem. | Mam problem. | Present Simple, czasownik w znaczeniu mieć |
| I have spent some money on new cosmetics. | Wydałam trochę pieniędzy na nowe kosmetyki. | Present Perfect, czasownik have jest tu jedynie funkcyjny. Dopiero spend informuje nas o właściwej czynności. |
| Is he tired? | Czy on jest zmęczony? | Present Simple, czasownik w znaczeniu być – jako łącznik w orzeczeniu składającym się z dwóch elementów: łącznika jest i orzecznika zmęczony, dodatkowo po inwersji tworzącej pytanie 🙂 |
| She was cooking. | Ona gotowała. | Past Continuous, czasownik be (w czasie przeszłym was) jest tu jedynie funkcyjny – ustawia aspekt 'niedokonanej’ czynności w czasie przeszłym. |
| I did my homework. | Zrobiłem pracę domową. | Past Simple, czasownik do w znaczeniu robić w czasie przeszłym. |
| Did you write your essay? | Napisałeś wypracowanie? | Past Simple, czasownik do w formie przeszłej did tworzący tu jedynie pytanie. |
Problemem często okazują się zdania, w których pojawiają się te czasowniki w obu funkcjach – jako czasownik posiłkowy i główny:
| What do you do? | Co robisz? (dosłownie: czym się zajmujesz) | Pierwsze do jest w funkcji czasownika posiłkowego – tworzy jedynie pytanie, drugie oznacza robić i jest głównym czasownikiem w zdaniu. |
| I have had a cup of coffee already. | Już miałam (piłam) dzisiaj kawę. | Ponownie – pierwsze have jest funkcyjne jedynie, dopiero drugie informuje nas co właściwie było z ta kawą. |
| do/have/be | HAVE jako MAIN VERB | HAVE jako AUXILIARY VERB | causative HAVE |
Najbardziej zróżnicowanym czasownikiem z tej całej grupy jest HAVE. Warto przyjrzeć mu się trochę dokładniej:
HAVE jako MAIN VERB
a) Have jako mieć, posiadać
| I have a house with a huge garden. | Mam dom z wielkim ogrodem. |
| She has a beautiful new dress. | Ona ma śliczną nową sukienkę. |
W zdaniach tego typu w nieformalnym języku (zwłaszcza w mowie) bardzo często zamiast have pojawia się wyrażenie have got.
| I have got a house with a huge garden. | Mam dom z wielkim ogrodem. |
| They’ve got a good idea. | Oni mają dobry pomysł. |
Pytania do takich zdań tworzymy przez inwersję:
| Have you got a brother? | Masz brata? |
| Has she got a new dress? | Czy ona ma nową sukienkę? |
Lub przez słówko posiłkowe do/does (musi wtedy ze zdania zniknąć got)
| Do you have a brother? | Masz brata? |
| Does she have a new dress? | Czy ona ma nową sukienkę? |
UWAGA!
Zdania z have got (w takim znaczeniu) mogą pojawiać się tylko w czasie teraźniejszym. Zamiana have na had zmieni znaczenie zdania!
| I have got a good idea. |
w czasie przeszłym będzie brzmiało
| I had a good idea. |
a nie
Jeśli zamienimy to zdanie w taki sposób przesuniemy je aż do czasu Past Perfect.
Podobnie z pytaniami – zapytamy się
| Did you have a good idea? |
a nie
b) Podstawowym znaczeniem have jest mieć. Pojawia się on jednak bardzo często w takich zdaniach, które dosłownie przetłumaczone na polski brzmiałyby nieco 'koślawo’:
| They are having an argument. | Oni się kłócą. |
| Have a good time! | Baw się dobrze! |
| He is having a shower. | On bierze prysznic. |
| She had scrambled eggs for breakfast. | Ona zjadła jajecznicę na śniadanie. (nie jest błędem powiedzieć She ate scrambled eggs for breakfast., ale have w takim zdaniu brzmi 'bardziej’ po angielsku, z kolei 'bardziej’ po polsku brzmi tłumaczenie Ona zjadła jajecznicę na śniadanie.) |
| do/have/be | HAVE jako MAIN VERB | HAVE jako AUXILIARY VERB | causative HAVE |
Słówko have/has/had występuje jako czasownik posiłkowy we wszystkich czasach perfect. Nie znaczy ono wtedy absolutnie nic, a jego funkcja jest wyłącznie gramatyczna:
rest.
| He has gone fishing. | Poszedł na ryby. (a przynajmniej tak powiedział żonie 😉 |
| I have just finished my homework. | Właśnie skończyłem odrabiać zadanie domowe. |
| She had left before we arrived. | Wyjechała zanim przyjechaliśmy. (no i nie poznaliśmy się…) |
| They had been walking all day before they looked for a place to | Szwędali się cały dzień zanim poszukali miejsca do odpoczynku. |
| Has she received the message? | Czy ona otrzymała wiadomość? |
| I haven’t understood the word he said. | Nie zrozumiałem słowa z tego co powiedziała. |
| Where have you put my floppy? | Gdzie położyłaś moją dyskietkę? (do cholery z tobą 😉 |
| do/have/be | HAVE jako MAIN VERB | HAVE jako AUXILIARY VERB | causative HAVE |
Jest to bardzo specyficzna funkcja have w zdaniu. Konstrukcja takiego zdania wygląda następująco:
| have/has/had | + | noun | + | past participle (czyli III forma czasownika) |
Używamy causative have wtedy, gdy chcemy podkreślić, że coś zostało DLA NAS zrobione. Nie wykonaliśmy czynności sami, lecz zatrudniliśmy kogoś. Najczęściej jakiegoś speca w danej dziedzinie.
Wyobraźmy sobie taką sytuację:
’Życzliwa’ siostra informuje mamusię:
| Johnny has cut his hair… | Johnny obciął SOBIE włosy. |
Takie zdanie może doprowadzić nieszczęsną mamusię Johnny’ego do palpitacji serca – jak Johnny sam sobie ściął włosy to efekt może być opłakany…
Jeśli siostra powie:
| Johnny has had his hair cut. | Johnny obciął włosy. |
To mama może odetchnąć… Uff… Wreszcie poszedł do fryzjera. No chyba, że to kolega go ostrzygł…
Więcej przykładów:
| We had our kitchen redecorated. | Mieliśmy remont kuchni. (Przyjechała ekipa i pomalowali wszystko) |
| I am having my car serviced. | Mam przegląd samochodu. (Jakiś mechanik się nad nim męczy) |
| She had her tickets confirmed. | Ona miała zrobione potwierdzenie rezerwacji biletów. (Facet z biura podróży do niej dzwonił) |
| Do you have your PC repaired? | Masz już naprawiony komputer? (Ktoś już go dla ciebie przejrzal?) |
Konstrukcja zdania wygląda zatem tak:
| Osoba/rzecz która ma skorzystać na czynności | + | have | + | przedmiot/rzecz na której czynność jest wykonana | + | sama czynność (bez podania jej 'sprawcy’) |
| She | has | her articles | published. | |||
| Ona ma swoje artykuły wydane. (ona je napisała, ale wydaje je już ktoś inny) |
Oceń
