Kryzys w Europie Zachodniej w XIV wieku

Wojna stulenia 1337 – 1453

Była to wojna pomiędzy Anglią a Francją. Francja dążyła do opanowania leżących na jej terenie resztek dziedzicznych posiadłości angielskiej dynastii Plantagenetów oraz do zagarnięcia bogatej Flandrii, którą Francuzi zagarnęli w 1328 roku. Antyfrancuzki ruch miast flandryjskich popierali Anglicy (Flandria była lennem Francji, ale gospodarczo związana z Anglią, gdyż stamtąd sprowadzano wełnę). Konfliktem również stał się tron francuski, gdyż po wygaśnięciu głównej linii Kapetyngów najbliższym krewnym i pretendentem do korony francuskiej był król Anglii Edward III – zgodnie z zasadą eliminującą dziedziczenie w linii żeńskiej, a Edward był wnukiem po kądzieli króla Francji Filipa IV Pięknego. Na tronie zasiadł Filip VI Walezjusz. Kolejną przyczyną był kryzys, jaki dotknął rycerstwo, które w wojnie, w spodziewanych łupach, upatrywało źródło dochodów i powetowanie sobie strat, jakie przyniósł spadek renty feudalnej.
W czasie wojny stuletniej stoczono niewiele bitw, lecz przyniosły one dotkliwe klęski rycerstwu feudalnemu, które zostało zdziesiątkowane.
– 1340 rok – bitwa pod Sluis – klęska floty francuskiej
– 1346 rok – bitwa pod Crecy – ponownie wojsko angielskie pokonało rycerstwo francuskie. W międzyczasie wojna zostaje przerwana z powodu zarazy dżumy
– 1356 rok – bitwa pod Poitiers – kolejna klęska Francuzów – król francuski Jan II Dobry dostaje się do niewoli. Wybucha powstanie chłopskie. Stany Generalne występują przeciwko niekontrolowanej władzy królewskiej.
– 1359 rok – wojna partyzancka Francji
– 1360 rok – pokój w Bretigny Karola V Mądrego – Anglia otrzymuje Akwitanię i port Calais oraz okup za uwolnienie z niewoli Jana Dobrego.
– 1365 rok – ponowny wybuch wojny (tzw. wojna szarpana), wojna domowa we Francji – spór Burgundczyków z Armaniakami
– 1375 rok – kolejny rozejm – Anglia traci większość nabytków
– 1413 rok – król Anglii – Henryk V podjął działania wojenne
– 1415 rok – bitwa pod Azincourt, łucznicy angielscy rozgromili o wiele liczniejsze francuskie poczty feudalne
– 1420 rok – Henryk V zajął Normandię i zmusił chorego umysłowo króla Francji Karola VI Szalonego do zawarcia traktatu w Troyes, a po zawarciu małżeństwa z jego córką, został uznany za następcę króla Francji. Po śmierci Karola VI i Henryka V, król Anglii Henryk VI przyjął tytuł królewski – Karol VII (nie został wtedy jeszcze prawowitym królem Francji)
– 1424 rok – bitwa pod Vernenil – sukces Anglików, wyparli oni wojska Karola VII i oblegli Orlean. Francuzi znienawidzili Anglików; przemawiał przez nich patriotyzm.
– 1429 rok – Joanna d’Arc stanęła przed Karolem VII, oświadczyła, że otrzymała od Boga misję wypędzenia Anglików i doprowadzenia do koronacji w Reims prawowitego władcy Francji. Przekonała króla i żołnierzy. Orlean został uwolniony a Reims zdobyte. Tam też odbyła się uroczysta koronacja Karola VII.
– 1430 rok – Joanna d’Arc dostała się do niewoli oskarżana przez Anglików
– 1431 rok – Joanna d’Arc zostaje spalona na stosie w Rouen
– 1444 rok – zawieszenie broni (Anglia utraciła Paryż)
– 1450 rok – Zwycięstwo Francuzów pod Formigny
– 1453 rok – kolejne zwycięstwo Francuzów tym razem pod Castillon; zdobyli Normandię i Gujenny, w rękach Anglików zostały tylko Wyspy Normandzkie i Calais.

Tak mniej więcej wyglądał przebieg tę trwającej około sto la wojny. Jej skutkiem było wyniszczenie oby krajów i zrujnowanie ich rycerstwa. Francja, mając oparcie w niższej szlachcie i kadrze urzędników, rozpoczęła etap przebudowy wewnętrznej. Anglia natomiast jeszcze przez trzydzieści lat przeżywała trudności polityczne i gospodarcze. W połowie XV wieku walki między dwoma angielskimi arystokratycznymi rodami przerodziły się w krwawą wojnę domową, nazwaną „Wojną Dwóch Róż”. Konflikt pomiędzy rodem Yorków (biała róża) a Lancastów (czerwona róża) trwający trzydzieści lat zdziesiątkował możnowładztwo i rycerstwo angielskie. Z wojny zwycięsko wyszedł potomek obu rodów, Henryk Tudor, który jako Henryk VII w 1485 roku zapoczątkował panowanie dynastii Tudorów w Anglii.