Literatura œredniowieczna była najczęœciej anonimowa. Nazwisko twórcy było w zasadzie nieistotne, ważna była wartoœć dzieła i jego użytecznoœć w służbie człowieka, w kształtowaniu jego moralnej i religijnej postawy.

IDEALNY RYCERZ to człowiek, dla którego najważniejsze wartoœci stanowiš: miłoœć ojczyzny, wiara katolicka oraz posłuszeństwo i wiernoœć wobec władcy. W walce kieruje się honorem, jest odważny i mężny, wierny w przyjaŸni i miłoœci. Celem jego życia jest walka w obronie chrzeœcijaństwa, realizowanie w trakcie częstych w okresie œredniowiecza wypraw krzyżowych.
Takim idealnym rycerzem był ROLAND. Syntezę jego rycerskich cnót ukazuje scena œmierci bohatera, w której Roland za swe ziemskie czyny uzyskuje wiecznš sławę i nagrodę w niebie. Majšc œwiadomoœć zbliżajšcego się zgonu, bohater na miejsce swojej œmierci wybiera wzgórze (aluzja do Golgoty, na której ukrzyżowany został Chrystus) i gromadził wokół siebie atrybuty swojego stanu (miecz i róg). W swojej ostatniej spowiedzi przywołuje wartoœci nadajšce sens jego życiu: wiarę, ojczyznę, wiernoœć wobec króla, przywišzanie do rodu. Po akcie zgonu (przypominajšcym œmierć Chrystusa) aniołowie zabierajš duszę bohatera do nieba. W scenie œmierci Roland urasta do symbolu wojownika – męczennika, œwiętego, ginšcego za wiarę.

IDEALNY WŁADCA, którego przykładem jest w poemacie „Pieœń o Rolandzie” postać Karola Wielkiego, posiada wszystkie cechy doskonałego rycerza. Będšc zwierzchnikiem państwa, wykazuje ponadto troskę o swoich poddanych, jest mężnym i odważnym dowódcš wojskowym, walczšcym w obronie wolnoœci narodu i bronišcym chrzeœcijańskiej wiary. Idealny panujšcy, którego władza pochodzi od Boga, pełni na ziemi funkcję namiestnika Stwórcy i kierujšc się rozwagš, honorem, męstwem i mšdroœciš, realizuje w œwiecie Boskie przykazania.

ŒWIĘTY. Najsłynniejszy wzorzec ascety przynosi bohater „Legendy o Œw. Aleksym”. Jest on pochodzenia ksišżęcego i rzymskiego. W dzieciństwie był bardzo religijny. Gdy dorósł, pojšł za żonę kobietę, bo taka była wola jego ojca. Jednak w noc poœlubnš za zgodš małżonki, jako dorosły człowiek, z całš œwiadomoœciš odrzucił dobra doczesne, rozdawszy wszystko biednym, przybrał postać żebraka – ascety i opuœcił dom rodzinny. Skazał się dobrowolnie na poniżenie i cierpienie, umartwiał ciało, umacniał ducha. Żył w biedzie, całe dnie poœwięcajšc modlitwie. Wylewano na niego pomyje, jednak on znosił wszelkie upokorzenia. Gdy jego pobożnoœć nabiera rozgłosu, ucieka z miejsca pobytu aby, jak przystało na człowieka prawdziwie oddanemu jedynie Bogu, żyć w skromnoœci i zapomnieniu. Po 17 latach wraca do ojcowskiego domu i nie rozpoznany przez nikogo pędzi życie żebraka. Umarł pod schodami własnego domu, gdzie cierpiał poniżany, nie rozpoznany przez własnš rodzinę. Przed œmierciš spisuje historię swojego życia. Nagrodš za jego œwięty, męczeński żywot było natychmiastowe wzięcie duszy Aleksego do nieba. Po œmierci znaczonymi cudami zostaje rozpoznany i kanonizowany. Jego martwe ciało stało się relikwiš i miało moc uzdrawiajšcš.
Aleksy jest przykładem ascety, człowieka, który dobrowolnie rezygnuje z życiowych przyjemnoœci, prowadzi życie w surowej dyscyplinie wewnętrznej i zewnętrznej. Asceza była jednš z dróg propagowanš przez Koœciół, prowadzšcš ku Bożej chwale i zbawieniu. Treœć i kierunek życia ascety zależy od wyznawanej ideologii.

WZORCE PARENETYCZNE
1.1.3 ASCETA
– żyje w ubóstwie
– przyjmuje pogardę i cierpienie z pokorš
– ucieka od sławy, rozgłosu
– modli się do Boga
– umartwia swojš duszę i ciało
– anonimowoœć
pokora
œw. ALEKSY
Rozdał swój majštek i ruszył na wędrówkę po œwiecie. Cały czas spędzał na modlitwie, żebrał, inni ludzie go nie obchodzili. Chodziło mu o całkowitš anonimowoœć. Chciał aby nikt go nie znał i mógł całkowicie poœwięcić się Bogu. Został uznany za œwiętego (Maryja zeszła z ołtarza i kazała klucznikowi wpuœcić go do koœcioła). Ponownie wyrzekł się sławy i powrócił do rodzinnego miasta i zamieszkał na schodach własnego domu. Po jego œmierci wszystkie dzwony w Rzymie zabiły.
ŒWIĘTY
œw. FRANCISZEK
W Asyżu założył zakon franciszkanów. Rozdał swój majštek. Wędrował po kraju wygłaszajšc kazania, które nawoływały do miłoœci do bliŸniego.
RYCERZ ŒREDNIOWIECZNY
– bogobojny
– odważny
– zawsze dotrzymywać słowa
– dbać o honor i sławę
– patriota
– uwielbienie Boga i poœwięcenie dla obrony wiary
– wzorzec dydaktyczny
– zyskiwał władzę, stawał się godnym szacunku
– propagował postawę wygodnš koœciołowi
– koœciół akceptował rycerzy, bowiem w nich upatrywał szerzenie chrzeœcijaństwa
WŁADCA DOSKONAŁY
– troszczy się o kraj i o poddanych
– dobry rycerz
– dobry chrzeœcijanin (miłosierny)
– sprawiedliwy i wyrozumiały
– bronił granic
– szybkoœć podejmowania trudnych decyzji
– dobro ogółu przedkłada nad dobro własne
PRZYCZYNY WYKREOWANIA TAKICH WZORCÓW OSOBOWYCH
– koœciół zyskiwał władzę i wzbogacał się (bogaci ludzie chcšc zostać ascetami często oddawali swój majštek koœciołowi)
– życie doczesne jest chwilowym, krótkim etapem życia ducha,-upokorzenie szło w parze ze zbawieniem