Kultura starożytnego Rzymu
Fascynuje, zachwyca, budzi podziw. Według opowieści jej początki sięgają aż do upadku Troi, z której to uciekinierzy osiedlili się właśnie na tej ziemi. Dotyczą one przede wszystkim dwóch braci – pół bogów pół ludzi, którzy skazani na śmier
zostali jednak ocaleni i wykarmieni przez wilczycę. Rolę założyciela i pierwszego władcy Rzymu legenda przypisuje Romulusowi – który zabił swego bliźniaczego brata Remusa gdy ten zlekceważył ustanowione przez niego prawo. Początki starożytnego Rzymu historycy datują około roku 753 p.n.e. od tego czasu miasto pod wpływem swych kolejnych władców przechodziło ciągłe metamorfozy. Potrzeba zdobywania coraz to nowych ziemi i bogactw nakłaniała do ciągłych podbojów. I oto z małej, wiejskiej osady Rzym stał się potęgą na skale całego kontynentu. Dzięki tejże ekspansji miasto mogło się rozwija
i rosnąć w siłę. Dzięki styczności z innymi rodami i plemionami kultura starożytnego Rzymu wciąż ewoluowała bogatsza o nowe zwyczaje, religie i sztukę stawała się fundamentem późniejszej kultury europejskiej.
Wraz z rozkwitem całej cywilizacji starożytnego Rzymu nastąpił rozwój wszelkich elementów jej kultury. Jednym z nich była niewątpliwie architektura. Pomimo, iż dostrzegamy w niej znaczny wpływ stylu greckiego istotnemu rozwojowi uległy techniki budownictwa. Odrzucono kamień na rzecz skalnych cegieł dodatkowo scalanych ze sobą specjalna zaprawą, przypominającą dzisiejszy beton, która umożliwiała budowę na o wiele większą skalę. Wystarczy przywoła
w pamięci jeden z siedmiu cudów świata, którym jest Koloseum. Ta olbrzymia eliptyczna budowla była w stanie pomieści
50 tysięcy ludzi. Dodatkowo posiadała ona możliwość przykrycia całej widowni specjalną osłoną w deszczowe lub bardzo słoneczne dni. W podziw wprawia więc nie tylko sam jej ogrom, ale również jej funkcjonalność. Również sam fakt, iż Koloseum przetrwało niemal 2000 tysiące lat i współcześni ludzie mają możliwość podziwiania ogromnych jego fragmentów powinna już budzi
nasz respekt. Spośród słynnych zabytków znany jest również łuk triumfalny cesarza Trajana, dla uczczenia zdobycia Jerozolimy, skopiowany później przez Napoleona w Paryżu. Kolejnym wielkim osiągnięciem rzymskich inżynierów z tamtego okresu była niewątpliwie rozbudowana sie
akweduktów. Zapewniały one zaopatrzenie w wodę dużym miastom oddalonych od naturalnych źródeł. Te ołowiane lub ceramiczne rurociągi wykorzystywały naturalny spadek wody. Gdy na ich drodze dochodziło jednak do znacznego obniżenia terenu Np. w dolinach, budowano specjalne mosty, na których układano przewody. Mimo, iż akwedukty znane były już wcześniej to dzięki takim rozwiązaniom architektonicznym stały się charakterystycznym elementem rzymskiego budownictwa użytkowego i zaliczane są dziś do największych osiągnięć inżynieryjnych starożytności. Znaczne zasługi przypisywane są starożytnym Rzymianom również w dziedzinie budowy dróg. Ułatwiające rozwój handlu, szybki przepływ informacji oraz przemarsz wojsk łączyły ze sobą najważniejsze punkty mocarstwa. Budowane przez setki lat służąc nam po dziś dzień. Znane jest nam niewątpliwie przysłowie, iż „Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu”. Do niezwykle praktycznych i powielanych przez późniejsze epoki wynalazków starożytnych rzymian zaliczy
możemy niewątpliwie ich publiczne łaźnie, tzn. termy. Zdobione dziełami sztuki stawały się ośrodkami życia kulturalnego i towarzyskiego, miejscem wypoczynku i rozrywki. Odbywały się w nich dyskusje filozoficzne, literackie, polityczne.
Religia starożytnych Rzymian
Rozpatrując religię starożytnego Rzymu, należy rozpocząć od kultu politeistycznego, tj. opierającego się na hierarchii różnych bogów i pomniejszych bóstw, w tym bóstw regionalnych, a także mitycznych stworów, bestii i duchów. Tak rozbudowany system wierzeń ma korzenie w religii Etrusków (pierwotnych mieszkańców starożytnej Italii), ale mnóstwo także zapożyczeń z wiary starożytnych Greków. Zmieniano im tylko imiona np. odpowiednikiem Greckiej Afrodyty jest Rzymska Wenus
Na czele bogów stała przez długi czas boska trójca, tj. Jowisz – bóg nieba, deszczu i burzy, Mars – wywodzący się z religii etruskiej bezwzględny bóg wojny i wreszcie Kwiryn – bóg zbrojnych Rzymian, wywodzący się ze starożytnego ludu Sabinów, żyjących niegdyś w okolicach późniejszego miasta Rzym. W panteonie bogów zasiadali również m.in. Saturn, Minerwa, Wenus, Janus, Westa, Ceres i Pales.
Osiągnięcia Rzymian
Wiemy już, że Rzymianie podbili Grecję. Musieli jednak przyzna
, że w dziedzinie kultury Grecy są dla nich wspaniałym wzorem doskonałości. Każdy Rzymian, który chciał uchodzi
za człowieka wykształconego, uczył się greki. Wielu rzymskich mieszkańców podróżowało do Grecji, aby zwiększa
swoją widzę poprzez uznawane ogólnie szkoły filozoficzne.
Tak naprawdę większość zdobyczy cywilizacji zawdzięczamy Grekom, ale Rzymianie też mieli ogromne osiągnięcia.
Do dziedzin osiągnięć Rzymian należy prawo. To Rzymianie wymyślili rozmaite ustawy, dzięki którym utrzymywali porządek w państwie. Pretor pilnował także, aby przestępcy odbyli należytą karę za swoje złe postępowanie.
Pierwszy zbiór praw, powstały w połowie V w. p .n.e., został nazwany Prawem XII tablic. Nazwa ta zaistniała, na argumencie tekstu wyrytego na dwunasto tablicach z brązu. Tablice te wystawiono na widok publiczny. Z biegiem czasu jej zapisy zaczynano zmienia
, ze względu na różne sytuacje. Te zapiski bowiem, przestały wystarcza
. Uzupełniano je nowymi, zmieniano poprzednie, a wszystkie zamiany i dodatki, były uchwalane przez zgromadzenie ludowe i senat, a następnie przez cesarza. Pod koniec starożytności, a na początku VI w. p.n.e., cesarz Justynian nakazał zebra
wszystkie prawa, komentarze i przepisy ustanowione w jego czasach. W ten sposób powstał zbiór praw, nazwany Kodeksem Justyniana. Korzystali z niego twórcy prawa w następnych stuleciach. Wiele zasad zawartych w prawach starożytnego Rzymu, zostaje wykorzystywane przez prawników nawet do dziś.
Następnym osiągnięciem Rzymian to medycyna. Była ona początkowo ludowa, ziołolecznictwo, magia i zaklęcia, lecz wraz z upływem czasu i postępem cywilizacyjnym zaczął rozwija
się kult bogów tak, że już ok. III p.n.e. kult Apolina i Asklepiosa (Eskulapa) był wysoce rozwinięty a zarazem powszechny. Pierwsza świątynia, w której leczono ludzi jak w greckich asklepiejonach według tradycji powstała w 293r. p.n.e. podczas epidemii. Legenda związana z jej powstaniem mówi, iż kiedy przewożono węża sprowadzonego specjalnie z Epidauros, jak nakazywały księgi sybillińskie, mijając wyspę na Tybrze nieopodal Rzymu zwierzę wyślizgnęło się i przypłynęło na wyspę. To wydarzenie odebrano jako niewątpliwy znak od bogów i tam też zbudowano pierwszą świątynię.
Pierwsi lekarze, jak łatwo się domyśli
pochodzili również z Starożytnej Grecji. Byli to głównie niewolnicy gdyż Rzymskie prawo mówiło, że każdy niewolnik przywieziony na „Świętą Wyspę”(poświęconą Eskalupowi), który odzyska zdrowie zostaje wyzwolony. Dodatkową zachętą był sukces jednego z ich rodaków – Archagatosa, który przybywszy z Peloponezu w 219r p.n.e. osiadł z Rzymie, a kiedy jego metody leczenia okazały się skuteczne otrzymał prawa obywatelskie oraz pomieszczenie od państwa gdzie mógłby w komfortowych warunkach leczy
ludzi. Niestety nie wszystkim podobał się napływ Greckich lekarzy; bywali ludzie tacy, jak np. Katon Starszy Cenzor, którzy uważali że wprowadzają oni tylko zamęt a swoimi lekarstwami zamiast leczy
to uśmiercają ludzi. Oczywiście nie było to prawdą, a przyczyną tych fałszywych oskarżeń była po prostu zazdrość. Rzymianie raczej nie uprawiali zawodu lekarza prawdopodobnie, dlatego że nie wypadało im pracowa
za zapłatą lecz Grecy widzieli tą sytuację całkiem inaczej. W przeciągu krótkiego czasu ze zwykłego niewolnika można było sta
się wyzwolonym, otrzyma
prawa obywatelskie, dorobi
się znacznej fortuny, a dodatkowo nie trzeba było płaci
podatków. To przesądzało o atrakcyjności tego zawodu.
Dziedzictwo Rzymu
Mieszkańcy Rzymu byli narodem przede wszystkim praktycznym. Zawdzięczamy im rozwiązania techniczne i organizacyjne. Rzymianie jako pierwsi stworzyli imperium, w którym wszyscy wolni mieszkańcy państwa otrzymali obywatelstwo rzymskie, a przez to szybciej romanizowali się. Napływające do państwa rzymskiego plemiona i ludy, często same przyjmowały rzymską kulturę. Dlatego choc upadł Rzym, przetrwał jego język, który rozprzestrzenił się na obszarze większości Europy. Rzymska łacina dała początek wielu współczesnym językom europejskim, w tym włoskiemu, francuskiemu, hiszpańskiemu, rumuńskiemu. W czasach średniowiecza mowa Juliusza Cezara stała sie językiem międzynarodowym, wywierając potężny wpływ na języki narodów Europy. Nazwy miesięcy w języku angielskim również mają rzymskie pochodzenie. Powszechnie używa się cyfr rzymskich. W polszczyźnie pochodzi z łaciny ogromna liczba słów i powiedzeń min. Amicus optima vitae possessio- Przyjaciel to największy skarb człowieka
Aurea dicta- Złote słowa
Hannibal aute portas- Hannibal za bramami
Meus sana in corparesana- W zdrowym ciele zdrowy duch
Łacina nadal jest używana jako oficjalny język Kościoła Katolickiego, a papież co roku udziela uroczystego błogosławieństwa Urbi et orbi (Miastu i światu).
Ze wspaniałych rzymskich miast przetrwały jedynie ruiny. Przez wieki wykorzystywano bowiem dzieła starożytnej architektury jako źródła kamienia budowlanego. Rzymianie wynaleźli cement; udoskonalili dwa przełomowe rozwiązania techniczne: kopułę i łuk architektoniczny.
Rzymska droga. Jednym z najbardziej znanych osiągnięć budowlanych Rzymian była sie
dróg systematycznie rozbudowana już w czasach republiki. Drogi te odgrywały przede wszystkim ważną rolę militarną, ułatwiając przerzucanie legionów z jednego teatru wojennego na drogi; dopiero w dalszej kolejności spełniały funkcje gospodarcze. Stąd tez bardzo wczesnie, bo już w 4 w.p.n.e. wytworzyła się, początkowo najpewniej przejęta od Etrusków, a następnie udoskonalona prze Rzymian technika budowania wygodnych i trwałych dróg. Tak więc najpierw wykonywano niwelacje terenu, drenaż oraz wykop, po czym układano kilka warstw składających się z kamieni i cementu. Na samym spodzie kładziemy warstwę większych kamieni połączonych zaporą, dalej tłuczeń kamienny z zaprawą, następnie gruby żwir z zaprawą i dopiero na samym wierzchu żwir i piasek. Powierzchnie drogi zaczęto wykłada
kamieniami dopiero w okresie końca republiki i wczesnego cesarstwa. Pierwszą wielką drogą była Via Appie, prowadząca ku ziemiom Samunitów. Była to najstarsza rzymska droga wojskowa, która nazwę wzięła od Appiusza Klaudiusza Caeucusa, który jako cezar czuwał nad jej budową w 312 r.p.n.e. Prawo rzymskie jest fundamentem europejskich systemów prawnych.
Oceń