Polska 1926-35

Przewrót majowy, zbrojny zamach stanu dokonany przez J. Piłsudskiego w dniach 12-14 maja 1926. W jego wyniku obalony został rząd W. Witosa, doszło do dymisji prezydenta S. Wojciechowskiego. 15 maja 1926 powołano rząd K. Bartla, którego głównym zadaniem była likwidacja stanu wyjątkowego i przeprowadzenie wyborów prezydenckich. 1 lipca 1926 na prezydenta RP wybrano I. Mościckiego, co zapoczątkowało okres rządów sanacji.

Nowy system rządów: Nowela sierpniowa: Piłsudski nie zdecydował się rozwiązać parlamentu sądząc ze dotychczasowy, upokorzony przez przewrót, może być bardziej skłonny do posłuszeństwa. Stało się jednak inaczej. 16.06.1926 nowy rząd przedłożył Sejmowi projekt noweli konstytucyjnej przewidujący nadanie prezydentowi prawa rozwiązywania sejmu i senatu, wydawania dekretów na mocy pełnomocnictw sejmowych. 2.08.1926 sejm uchwalił ustawę zmieniająca konstytucję. Wraz z nowelą sierpniową sejm upoważnił też prezydenta do wydawania rozporządzeń mocą ustaw do końca 1927r.

Dalsze kroki sanacji: 6.08. 1926 prezydent wydał dekret o organizacji najwyższych władz wojskowych. Powołano instytucję Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych (podlegała tylko prezydentowi

Powstanie BBWR: po wygaśnięciu pierwszej kadencji sejmu na jesieni 1927r nowe wybory rozpisano na marzec 1928. Sanacja przed wyborami wycofała swoich głównych przedstawicieli ze stronnictw sejmowych powołała do życia Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (kierowany przez Piłsudskiego). W wyniku energicznej akcji politycznej do BBWR przystąpiły różnorodne organizacje oraz grupy polityczne.

Wybory 1928: odbyły się 4.03.1928. W rezultacie wyborów BBWR stał się największą frakcja parlamentarną. Posiadał 1/3 głosów. Na lewicy najsilniejsza partia była PPS.

W nowym Sejmie: 27.031928 Piłsudski otworzył obrady sejmu. Po zamknięciu sesji ustąpił gabinet Piłsudskiego za szefem rządu ponownie został Bartel. Nazwę endecji zmieniono na Stronnictwo Narodowe. 14.04 1929 w zawiązku ze złym stanem zdrowia Piłsudskiego powołano nowy gabinet ze płk. Świtalsim na czele. Gabinet został zmilitaryzowany. 31.10.1929 Daszyński nie pozwolił na otwarcie obrad sejmu. Prezydent Mościki odroczył sesję o 30 dni. Gdy sejm zebrał się ostatecznie 5.12, PPS postawiła wniosek o votum nieufności dla rządu. Świtalski ogłosił dymisję gabinetu. 29.12.1929 Bartel utworzył nowy gabinet, w którym zabrakło najbardziej krytykowanych ministrów rządu pułkowników. 25.08 Piłsudski ponownie stanął na czele rządu. 29.08 prezydent Mościki rozwiązał sejm i senat zapowiadając nowe wybory.

Wybory roku 1930 (Brzeskie)r: Kampania przedwyborcza odbywała się w warunkach uniemożliwiających swobodną grę polityczną. Minister Sławoj-Składkowski polecił starostom by doprowadzili do triumfu:idei Marszałka Piłsudskiego”. Na kresach BBWR przedstawiono jako gwaranta polskości. W wyborach 16.11.1930 . Według oficjalnych wyników BBWR uzyskało 55%. Stronnictwo narodowe 14%. W senacie BBWR uzyskało większość.

Początek dyktatury: po wyborach Piłsudski zrezygnował ze stanowiska premiera i oddał je Sławkowi. Zapowiedzią polityki twardej ręki było mianowanie Czesława Michałowskiego, organizatora przed wyborczych aresztowań, ministrem sprawiedliwości. 9.12.1930 nastąpiło otwarcie parlamentu. Prezydent Mościki zapowiedział ze głównym celem będzie uchwalenie konstytucji.

Konstytucja kwietniowa:

Uchwalenie konstytucji: Celem głównym sanacji czyli obozu rządzącego była zmiana konstytucji. 26.01.1934 komisja konstytucyjna przedłożyła sejmowi główne tezy nowej ustawy zasadniczej. Opozycja zamiast je odrzucić wyszła z Sali i dzięki temu obecna na posiedzeniu pozarządowa większość uchwaliła tezy jako projekt konstytucji. 23.04.1935 prezydent Mościki złożył swój podpis pod sygnowanym wcześniej przez Piłsudskiego tekście konstytucji.

Założenia konstytucji kwietniowej: pierwsze 10 artykułów odnosiło się do nadrzędności państwa. Prezydent skupiał w swoim ręku jednolita i nie podzielną władzę państwową, wybierany, co 7 Lat w głosowaniu powszechnym spośród 2 kandydatów, jednego zgłaszano przez Zgromadzenie Elektorów, drugi mianowany był przez ustępującego prezydenta. Prezydent mógł mianować szefa rządu, odwoływać i zwoływać sejm i senat, był zwierzchnikiem sił zbrojnych, zawierał i ratyfikował umowy międzynarodowe. Sejm miał pochodzić z powszechnych, równych, tajnych i bezpośrednich wyborów, przy czym czynne prawo wyborcze było od 24 lat a bierne od 30lat. Nowa konstytucja zakończyła proces przebudowy ustroju państwa demokratycznego na autorytarny. Nadrzędna rola państwa i prezydenta oraz ocena obywateli według wartości wysiłku i usług upodabniały konstytucje do konstytucji Włoch czy Portugalii.

Oceń

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

NAJNOWSZE

dsa

Back to top