Arkadia w literaturze

Arkadia to kraina wiecznej szczęśliwości, w której brak sprzeczności, antagonizmów, panuje odwrócony porządek natury. Człowiek żyje tam beztrosko, nie zna cierpienia ani bólu. Arkadia to kraina wywodząca się z Mitologii. Jej synonimami są: w Biblii Eden, a w Mitologii Pola Elizej­skie, Wyspy Szczęśliwe (+ Arkadia na Peloponezie)
„Legenda o św. Aleksym”
W tym utworze św. Aleksy wywodzący się z zamożnej rodziny, posiada­jący własny majątek, wyrzeka się całkowicie wszystkiego i decyduje się na życie w ubóstwie. Całe dnie spędza na modlitwie i religijnej kontem­placji. Dąży on do osiągnięcia szczęścia wyrzekając się wszystkiego, co materialne. W tym utworze Arkadią jest połączenie się z Bogiem i osią­gnięcie bożej chwały.
„Kwiatki św. Franciszka”
arkadią tutaj przedstawioną jest życie w zgodzie z naturą i z Bogiem. Święty Franciszek za najważniejszą wartość uważał miłość. Miłość jest uczuciem prowadzącym do poznania i zrozumienia świata, a także po­zwala uzyskać wewnętrzną harmonię. Człowiek powinien traktować wszystkie elementy świata równoprawnie tak jak Franciszek, który wilka nazywał bratem, a turkawki siostrami. Życie w zgodzie z naturą powo­duje, że człowiek osiąga szczęście ziemskie, nie wyrzekając się korzysta­nia z przejawów życia, a także prowadzi do zjednoczenia z Bogiem. Sza­nując przyrodę człowiek oddaje szacunek Bogu, który ją stworzył.
Mikołaj Rej „Żywot człowieka poczciwego”
Autor przedstawia życie na wsi oraz pożytki płynące z tego życia . Opi­suje on przeżycia, jakie towarzyszą chłopom w trakcie rozmowy z panem, to, z czego potrafią się naprawdę cieszyć. Radość w sercu wywołują zmiany i nadzieje, jakie przynoszą zmieniające się pory roku. Każda pora roku przynosi pożytki i przyjemności związane z dobrodziejstwami przy­rody. Wiosną jest czas siania i sadzenia, latem ziemianin może cieszyć się bogactwem dojrzewających płodów rolnych, jakimi obdarza go natura, a zimą ziemianin odpoczywa. W tym utworze arkadią jest spokojne życie jakie wiedzie ziemianin.
Jan Kochanowski „Pieśń świętojańska o Sobótce”
Poeta przedstawia ideał życia ziemiańskiego. Pieśń panny 12 sławi po­żytki płynące z życia ziemiańskiego. Autor zestawia ze sobą skrajne pro­fesje: żeglarza, żołnierza, adwokata i wyprowadza wniosek, że jedynie żywot ziemiański wolny jest od niebezpieczeństw i różnego rodzaju uza­leżnień. Ta profesja zapewnia bliski związek z naturą, daje poczucie sa­mozadowolenia, porządkuje rzeczywistość dzieląc ją na czas pracy i za­bawy, daje też poczucie harmonii i ładu. Taka materialna stabilizacja i niezależność od obcych czynników idą w parze z pożytkami duchowymi, wartościami estetycznymi, wynikającymi z obcowania z naturą.
Fraszki: „Na dom w Czarnolesie” i „Na lipę”:
Krainą szczęśliwości jest dom rodzinny i natura. Te dwie wartości stają się dla człowieka Arkadią czyli, krainą spokoju i radości. W ogóle twór­czość Kochanowskiego oparta jest na filozofiach: stoicyzmie, epikure­izmie i zasadzie złotego środka.
Stoicyzm za najwyższe szczęście człowieka uważał cnotę. Ideałem był mędrzec żyjący cnotliwie, nie poddający się emocjom, zachowujący sto­icki dystans wobec zmienności fortuny.
Epikureizm utożsamiał  szczęście człowieka z osiągnięciem przyjemności. Najwyższą formą szczęścia jest unikanie cierpień oraz rozumne i cnotliwe życie.
Złoty środek postulował poprzestawanie na tym co przynosi los. Należy skoncentrować się na dbałości o czystość  sumienia, prawość serca (zwłaszcza wobec nieuchronności śmierci).
Jan Chryzostom Pasek
„Pamiętniki”
Arkadia sarmacka.
Ową arkadią było życie pełne przyjemności czerpanych z zabaw i uczt. Szlachta prowadziła rozwiązły tryb życia. Taki sposób powodował, że szlachta była szczęśliwa, żyła beztrosko nie interesując się losami innych.
Jean Jaques Rousseau.
Był on twórcą sentymentalizmu. Głosił on powrót do natury, oznaczający aprobatę podstawowych uczuć ludzkich nie skażonych cywilizacyjnym zepsuciem. Mówił on, że człowiek z natury jest dobry, tylko cywilizacja deprawuje człowieka i prowadzi do upadku moralnego. Rousseau powie­dział, że życie zgodne z naturą i blisko niej pozwala na wyzbycie się  więzów społecznych, czyli jest się wolnym, niewinnym, szczęśliwym. Wolność i szczęście zapewnia człowiekowi natura. W „Nowej Heloizie” przedstawił miłość dwojga kochanków, która stała się nieszczęśliwa, po­nieważ została zniszczona przez cywilizację i normy społeczne.
Franciszek Karpiński
„Laura i Filon”
W tej sielance przedstawia F. Karpiński dwoje zakochanych pasterzy. Akcja utworu rozgrywa się na wsi, na tle przyrody. Poeta oprócz miłości przedstawia także inne uczucia, np.: namiętność, tęsknotę. Arkadia przed­stawiona przez Karpińskiego i Rousseau to kraina, w której żyje się w zgodzie z naturą. Człowiekowi żyjącemu w taki sposób towarzyszą różne uczucia. Człowiek ten jest sentymentalistą czyli człowiekiem, który cenił miłość, przyjaźń, dobroć, a także szukał odrodzenia w prostocie i wrażli­wości.
A. Mickiewicz
„Pan Tadeusz”
Spolicowo
Znajduje się pośród pagórków porośniętych lasami, miedzy polami nad potokiem w dorzeczu Niemna. Dwór ten jest podmurowany i świeżo wy­bielany. Otoczony jest topolami i brzozami. Znajduje się też tam stodoła i stogi co świadczy o zamożności gospodarza. Brama jest zawsze szeroko otwarta co świadczy o gościnności. We wnętrzu na ścianach wiszą obrazy sławnych ludzi (Kościuszki, wodzów Powstania z 1794 r.) Za domem znajduje się ogródek. Wszędzie jest porządek i dostatek.
Obyczaje.
1,Porządek sadzania przy stole
Najważniejsze miejsce przy stole przypadało ze względu na wiek i urząd. Obok ks. Robak i gospodarz Sędzia. Dalej młodzież i inni. Tadeusz choć młody jako gość siedział między damami.
1)Gościnność
Brama jest zawsze otwarta „Gość w domu Bóg w domu”. Każdy gość jest dobrze widziany. Gospodarz dbał o gościa jak i o konie (koń był kar­miony, pojony). Gospodarz wychodził witać gościa. W domu o gościa się troszczył. Gościowi przysługuje dobre miejsce przy stole.
1)Obyczaj grzybobrania
Po śniadaniu Sędzia zarządzał grzybobranie. Kto zbierze rydza ten będzie mógł na uczcie siąść koło wybranej panny (tak samo i panny).
Strój był specjalny – płócienne opończe i słomiane kapelusze. Ludzie tak ubrani wyglądali jak zjawy. Z grzybobrania wracano na dźwięk dzwonu do Soplicowa na obiad (Na grzybobraniu chodzono parami)
1)Polowanie
Odbywało się w litewskich kniejach. Knieje są porównywane do Arki Noego gdzie są różne zwierzęta Tury, Żubry, Niedźwiedzie, Rysie, Dziki, Wilki, Łosie
Różni ludzie pełnili różne funkcje:
a) funkcje myśliwych (wyznaczone przez Wojeskiego)
b) obławnicy
c) strzelcy
d) Wojski – mistrz ceremoniału
Bohaterem polowania był ten kto zbił zwierza
Później odbywało się gotowanie bigosu.
1)Obyczaj parzenia kawy
Eliza Orzeszkowa
„Nad Niemnem”
Przestrzeń Nadniemeńska.
Poezja Tetmajera i Kasprowicza
Góry – mitologizacja góralszczyzny
Sztuka, nirwana, miłość – subiektywne arkadie dekadentów.
S. Żeromski
„Przedwiośnie”
Arkadia utopijna (Polska szklanych domów)
**Mit o szklanych domach w Polsce to:
Symbol marzeń Żeromskiego o nowej Polsce, jakie dotychczas sam żywił  i ukazywał we wcześniejszej twórczości
Symbol straconych złudzeń i ideałów społecznych pisarza
**Po przekroczeniu granicy naszego kraju Cezary widzi nędzne, tonące w błocie prowincjonalne z odrapanymi i gnijącymi ruderami, przeżywa moment zaskoczenia i pierwszego rozczarowania; na próżno szuka do­okoła szklanych domów, kierując w myśli pytanie do ojca: „gdzież są twoje szklane domy?”
**Ojciec mu opowiada
Ich krewny, doktor Baryka, konstruktor i genialny wynalazca, założył fabrykę nad morzem i produkuje z piasku morskiego szklane płyty, z któ­rych powstają piękne i zdrowe domy. Dzięki masowej produkcji domy te są tanie i dostępne dla każdego. Istnieją już całe szklane miasta i wioski
Żeromski sam podkreśla wizję szklanych domów, podkreśla ich utopij­ność  (na świecie były już eksperymenty zastosowania na szeroką skalę płyt ze szkła, lecz w ówczesnej sytuacji naszego państwa jest to nierealne, utopia)

Oceń

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

NAJNOWSZE

dsa

Back to top