Człowiek rodzi się, przeżywa dzieciństwo, dorasta i starzeje się . Ważnym etapem w życiu jednostki ludzkiej jest wiek młodzieńczy. Wtedy to kształtuje swoje poglądy, które są zgodne lub przeciwstawiają się opiniom wcześniejszych pokoleń, obiera drogę postępowania, chce stać się lepszy od swoich przodków lub iść za ich przykładem . Każdy z nas przeżywa takie dylematy i sądzę, że sto czy tysiąc lat temu młodzież myślała po­dobnie. W różnych epokach idee, które przyświecały młodzieży były różne – wynikały z ich osobistej sytuacji, z sytuacji społecznej, politycznej i go­spodarczej kraju, w którym żyli. Od Starożytności do cza­sów nam współczesnych zmieniały się motywy postępowa­nia młodych ludzi, nie­które postawy młodzieży wyprzedzały epokę, inne były daleko w tyle za nią.

O postawach młodzieży antycznej możemy dowiedzieć się czytając mity , w których jednymi z głównych bohaterów są młodzi ludzie.W „Antygo­nie” Sofoklesa tytułowa bohaterka jest osobą młodą, która wchodzi w konflikt z władcą pań­stwa – Kreonem. Mimo zakazu tytułowa bohaterka wy­świadcza ostatnią posługę zmarłemu bratu. Antygona kie­ruje się miło­ścią do brata, szacunkiem dla tradycji. Boha­terka dramatu Sofoklesa za swoje postępowanie musi po­nieść karę – jest nią śmierć.Postawa Anty­gony zasługuje na szacunek, ponieważ broni najbliższych oraz swobody po­stępowania jednostki. Tytułowa bohaterka dramatu jest przykładem na to, że zawsze należy bronić swoich przeko­nań i swojego systemu warto­ści.
Kolejnym mitem, z którego możemy dowiedzieć się o po­stępowaniu mło­dzieży jest mit o „Dedalu i Ikarze”. Ikar jest młodym człowiekiem, który przez swoje postępowanie stał się archetypem marzyciela. Podczas ucieczki z Dedalem, Ikar uniesiony potęgą wynalazku zapomniał o prze­strogach ojca, wzbił się za wysoko w powietrze i wosk, którym zle­pione były pióra w skrzydłach stopił się. Młody bohater mitu spadł jak kamień na ziemię i zabił się na miejscu. Ikar w swoim postępowaniu nie kierował się rozumem – dał się ponieść marzeniom.
W średniowieczu umysły ludzkie były zdominowane po­trzebą umartwia­nia się i okupienia przez to grzechów. W literaturze tego okresu młodzi ludzie byli zmuszeni do bra­nia przykładu ze starszych, którzy dążyli do świętości. Wzo­rem do naśladowania dla młodych ludzi był Św. Aleksy, który za nic miał dobra tego świata. Aleksy jest przykładem człowieka średniowiecza, który gotów jest poświęcić wszystko, byleby tylko Bóg po śmierci dopuścił go do „ra­dości życia wiecznego”. Za jego przykładem miała iść śre­dniowieczna młodzież.
Kolejnym przykładem postawy młodego pokolenia jest Ro­land z „Pieśni o Rolandzie”. Roland – rycerz średnio­wieczny, który gotów jest poświęcić wszystko dla ojczyzny. Wydaje mi się, że jego postawa jest charaktery­styczna dla epoki średniowiecza. Stanowiła przykład dla młodzieży tam­tego okresu.
W epoce renesansu postawę młodego pokolenia scharak­teryzował Kocha­nowski w „Odprawie posłów greckich”. W wypowiedzi Ulissesa wyraził krytykę postępowania młodych ludzi. Kochanowski zarzuca młodzieży życie w zbytku, próżniactwo, lenistwo, że nie jest zdolna do podjęcia walki w obronie ojczyzny. Pogardliwie nazywa ich „złotą mło­dzieżą szla­checką”.
Epoka baroku wykształciła nowy styl życia szlachty. Tym nowym stylem był sarmatyzm – preferowany głównie przez w pełni dojrzałe, dorosłe pokolenie, które swoim postępo­waniem dawało zły przykład młodemu pokoleniu. Młodzież tej i następnej epoki, tak jak i ich rodzice, była zapa­trzona w siebie, nie troszczyła się o losy kraju, dbała tylko o własny inte­res.Krytykę takiego postępowania zawarł Krasicki w „Bajkach”. Próbą wytknięcia błędów w wychowaniu mło­dzieży jest powieść Krasickiego pt.: „Mikołaja Doświad­czyńskiego przypadki”. Tytułowy bohater będąc młodym człowiekiem nie przejmuje się swoją przyszłością, jest hu­laką, hazardzistą nękanym przez wierzycieli. Życie na wy­spie Nipu spowodo­wało radykalną zmianę stylu życia Mi­kołaja.Po powrocie do ojczyzny zaprowadza zmiany w swoim gospodarstwie i okazuje się, że jego chłopi pracują lepiej, ziemia daje lepsze plony. Postawa Mikołaja uwi­dacznia nam, że każdy może się zmienić – stać się lep­szym.
Romantyzm przyniósł rewolucję stylu życia młodego poko­lenia. Ukształ­tował się nowy typ bohatera, który był przeci­wieństwem postawy bohate­rów z poprzednich epok. Młode pokolenie było motorem przemian świa­domości społecznej. W III części „Dziadów” Mickiewicz ukazuje mło­dych ludzi, którzy są zrzeszeni w kręgach Towarzystwa Filomatów i Fila­retów. Między tymi przedstawicielami młodego pokole­nia istniały bardzo silne więzy przyjaźni. Jeden z bohaterów dramatu – Tomasz gotów jest poświęcić swoje życie, czuje się odpowiedzialny jako stojący na czele organiza­cji.Młodzież zrzeszona w tym związku miała głęboką świa­do­mość narodową. Niepodległość kraju była dla nich naj­ważniejsza, gotowi byli poświęcić dla niej własne szczęście.
Tytułowy bohater dramatu J. Słowackiego – Kordian jest także przedsta­wicielem młodego pokolenia. Kordian szuka jasnej, wielkiej idei, którą mógłby realizować w życiu:

„Na twarzy ją pokażę, popchnę serca biciem,
Rozdzwonię wyrazami i dokończę życiem”.

Kordian jest poetą, który interpretuje rzeczywistość przez pryzmat poezji, doświadczenia życiowe demaskują niektóre złudzenia. Tytułowy bohater dramatu Słowackiego ma wiel­kie ambicje, ale są one niewspółmierne do jego siły psy­chicznej.Kordian przekonuje się o swojej słabości w chwili , gdy może zmienić bieg historii. Słowacki zdecydowanie zaakcentował wartości moralne w postawie swego boha­tera, zwycięstwo szlachetności nad małością.
Do młodego pokolenia zaliczyć także możemy bohatera powieści poetyc­kiej Mickiewicza pt.: „Konrad Wallenrod”. Zasadniczym celem Konrada z utworu Mickiewicza jest wyzwolenie Litwy. Dążenie to jest tak ważne dla tytułowego bohatera, że nie waha się poświęcić osobistego szczęścia i życia za ojczyznę:

„Słodszy wyraz nad wszystko, wyraz miłości,któremu
Nie masz równego na ziemi, oprócz wyrazu – ojczyzna”

Konrad jest postacią tragiczną ponieważ jako człowiek ce­niący honor musi walczyć nieuczciwie, podstępnie. Tytu­łowy bohater dokonuje ze­msty na Krzyżakach i popełnia samobójstwo, gdyż tak nakazuje mu po­czucie honoru.
Sztandarowym przykładem roli młodzieży w literaturze jest „Oda do mło­dości” Mickiewicza. Poeta pisze, że świat, który stworzą ludzie młodzi będzie odpowiadał założeniom romantyzmu. Będzie on doskonały. Pod­stawą do stworze­nia takiego świata będzie wiara w zwycięstwo, chęć po­święcenia się dla przyjaciół, doskonalenie własnego cha­rakteru, wspólne realizowanie wspólnych celów:

„Razem, młodzi przyjaciele !…..
W szczęściu wszystkiego są wszystkich cele;”

Poeta pisze, że stary świat, świat ludzi egoistycznych, sa­molubnych, za­interesowanych wyłącznie sobą, obojętnych musi ustąpić. Zastąpi go świat odrzucający przesądy, kie­rujący się uczuciem, wiarą, intuicją, za­pewniający szczę­ście powszechne. W epoce pozytywizmu samotny bo­hater walczący o wyzwolenie ojczyzny przekształcił się w czło­wieka, którego celem jest uświadomienie najniższych warstw społecznych. Bo­hater epoki pozytywizmu musiał stać się nauczycielem. W wierszu „Do młodych” Asnyk mówi o tym, co jest dla młodzieży najistotniejsze. Propo­nuje młodemu pokoleniu odkrywanie nowych dróg i rozwią­zań. Jednocześnie autor wiersza domaga się poszanowa­nia przeszłości, odda­wania jej czci:

„Ale nie depczie przeszlosci oltarzy Choć macie sami do­skonalsze wzniesc”

Asnyk wskazuje, aby młodzi przejęli z dorobku poprzednich pokoleń to, co najważniejsze i wzbogaciwszy to o swoje dokonania pozostawili po­tomnym. Wiersz mówi o koniecz

­ności kształcenia najniższych warstw społecznych. Wiersz „Do młodych” jest wskazówką dla młodego pokolenia po­zytywistów. Jest w nim zawarta prośba o odrobinę tolerancji i o „niesienie pochodni wiedzy” najuboż­szym. W wierszu pt.: „Daremne żale” poeta ukazuje młodym, jak należy po­stępować – trzeba iść z postępem, odkrywać nowe strony życia. W „Karmelkowym wierszu ” Asnyk zwraca uwagę młodym, że we współ­czesnym świecie nie ma miejsca na prawdziwe uczucie, chce zaoszczę­dzić młodzieży rozcza­rowań.
Kolejnym przedstawicielem młodzieży jest Eugeniusz de Rastignac z „Ojca Goriot” Balzaca. Eugeniusz pochodzi z dość ubogiej rodziny szla­checkiej. Przybywa do Paryża na studia i pobyt w nowym środowisku doprowadza do zmiany dążęń i marzeń. Spostrzega, że karierę może zro­bić tylko dzięki bezwzględności, cynizmowi i egoizmowi i protekcji ko­biet. W powieści Balzaca ukazany jest młodzie­niec,którego postawa jest amoralna.
Fiodor Dostojewski w „Zbrodni i Karze” ukazał młodzież, której postę­powanie jest różne. Student Raskolnikow, chcąc ratować się przed nędzną wegetacją rozważa możli­wość zamordowania starej lichwiarki, która jest nikomu niepotrzebną bogatą osobą. Raskolnikow jest przekonany, że pie­niądze Iwanownej mogłyby uszczęśliwić wielu wybit­nych i uczciwych ludzi, do których zalicza siebie. Po doko­naniu morderstwa Raskolnikow toczy walkę ze sobą. Duży wpływ na niego ma ukochana – Sonia, pod której wpływem Raskolnikow przyznaje się do winy. Sonia jest przykła­dem poświęcenia się dla rodziny – zarabia na utrzymanie rodziny na ulicy. Była osobą głęboko wierzącą w Boga i miała na­dzieję, że Bóg wybaczy jej postępowanie.
Postępowanie młodego pokolenia w epoce Młodej Polski możemy rozpa­trzyć na podstawie powieści Żeromskiego pt.: „Ludzie bezdomni” i Con­rada pt.:”Lord Jim”.
Bohaterem powieści Żeromskiego jest Judym. Wychodzi on z założenia, że celem jego życia powinna być spłata długu najuboższym, a więc tej klasie społecznej, z której sam aię wywodzi.
Bohater powieści jest postacią o bardzo bogatej psychice. Judym uparcie dąży do poprawienia warunków życia naj­uboższych. Postać Judyma po­kazuje nam, że jednostka może być równie skuteczna w działaniu co zbio­rowość. Judym wierzy, że w imię dobra tych wszystkich, którym pomoże może poświęcić miłość swoją i Joasi.
Innym przedstawicielem młodego pokolenia jest Jim z po­wieści Conrada. Jim będąc młodym człowiekiem marzy o sławie, nie wykorzystuje jednak okazji do wybicia się. Po wypadku na statku bohater powieści Conrada jako jedyny pojawia się na procesie. Uwidacznia to jego chęć okupienia winy i odzyskania honoru. Tytułowy bohater powieści Con­rada ucieka od przeszłości, w końcu znajduje kraj, w którym może poświęcić się dla ogółu. Jim jest typem marzyciela, człowieka niedostatecznie liczącego się z rzeczywistością. To powoduje, że zostaje zabity w tak okrutny sposób z rąk Doramina.

W literaturze różnych epok zadania i postępowanie mło­dzieży było różne – wszystko zależało od sytuacji kraju ro­dzinnego, od wieku, w którym młodym ludziom przyszło żyć. Młody człowiek epoki średniowiecza róż­nił się zdecy­dowanie od młodzieży epoki pozytywizmu. Istniały jednak pewne zbieżności w życiu i zachowaniu tych ludzi. Łączył ich wiek, po­trzeba poznania świata, czasami potrzeba miło­ści, zrozumienia. Młodzież dojrzewała, starzała się, część z nich zachowała swoje przekonania,system wartości, inni zmienili je na bardziej odpowiadające potrzebom chwili. Jedni poświęcili wszystko dla idei, drudzy zrezygnowali ze światłych celów na rzecz własnego szczęścia, dostatku.