1) Czas powstania:

„Pieśń o Rolandzie” jest anonimowym starofrancuskim poematem epickim, powstałym prawdopodobnie w XI w. Najstarszy zachowany rękopis pochodzi z połowy XI wieku, jest to tak zwana wersja oksfordzka( od miejsca znalezienia rękopisu )

2) Czas i miejsce akcji:

Utwór opowiada dzieje wyprawy króla Franków Karola Wielkiego do Hiszpanii w roku 778, zwycięstwo nad poganami oraz wynikła ze zdrady klęska tylnej straży tej wyprawy. Wydarzenie takie miało faktycznie miejsce w VIII wieku – wyprawa miała na celu zdobycie Hiszpanii zajętej wówczas przez niewiernych – Saracenów. Na tylną straż armii chrześcijańskiej napadli w wąwozie Roncevaux górale baskijscy i mimo bohaterskiej obrony, wycieli rycerzy Karola Wielkiego w pień. Zginął w tej bitwie kwiat rycerstwa frankońskiego z hrabią Rolandem – siostrzeńcem władcy i głównym bohaterem poematu na czele. „Pieśń o Rolandzie” ten właśnie epizod wyprawy Karola Wielkiego uczyniła osią fabuły. Dalsza część utworu opisuje powrót Karola do Hiszpanii, zdobycie przez niego Saragossy i pomszczenie klęski swojej tylnej straży.

3) „Pieśń o Rolandzie” jako przykład Chanson de geste:

Chanson de geste to „pieśń o czynie”. Jest to określenie gatunku literackiego, który rozwinoł się w średniowieczu, w dobie kultury rycerskiej. Wtedy to właśnie rozwinęła się epika rycerska,
 prezentująca wzorce związane z ideałami i obyczajami epoki. W Hiszpanii powstała „Pieśń o Cydzie”, w Bretonii „Legenda o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu”, w Niemczech „Pieśń o Nibelungach”, a na Rusi „Słowo o wyprawie Igora”. Najlepiej epika rycerska rozwinęła się we Francji, gdzie pojawiało się właśnie określenie gatunku – chanson de geste. Początkowo „pieśni o czynach” funkcjonowały w przekazach ustnych, ale od około dwunastego wieku zaczęły być zapisywane. Do dzisiaj zachowało się około sześćdziesięciu takich pieśni, spośród których zdecydowanie najdoskonalszą i najbardziej znaną jest „Pieśń o Rolandzie”.

4) Wzorzec doskonałego rycerza:

Naczelną cechą łączącą wszystkie utwory należące do epiki rycerskiej był wynikający z nich wizerunek doskonałego rycerza chrześcijańskiego. Taki idealny rycerz musiał spełniać sporo warunków: musiał być waleczny, odważny, oddany Bogu, ojczyźnie i swojemu panu. Celem swojego życia doskonały rycerz uczynił walkę w obronie wiary chrześcijańskiej i swojej ojczyzny. Przykładem takiego wzorcowego doskonałego rycerza jest hrabia Roland.

5) Doskonały władca:

Oprócz wizerunku idealnego rycerza chansons de geste przynosiły jego elitarną odmianę – wizerunek doskonałego władcy. Wzorowy władca powinien być również troskliwym królem, dbającym o swoich podwładnych i będącym dla nich ideałem. Takim doskonałym władcą jest w „Pieśni o Rolandzie” król Karol Wielki.

6) Streszczenie:

Oddział dowodzony przez Rolanda zostaje zaatakowany przez wojska Saraceńców. Olivier, towarzysz dowódcy, radzi, aby Roland zatrąbił w róg, dając tym znak królowi Karolowi, aby przyszedł z odsieczą. Jednak Roland unosi się honorem, gdyż według niego nie byłby to czyn godny rycerza, i rzuca się na wroga. Po długiej walce jednak, wielokrotnie raniony, dmie w róg i przyzywa Karola. Następnie stoi na pobojowisku i z wielkim żalem patrzy na sterty ciał Francuzów, którzy polegli w bitwie. Ostatkiem sił wchodzi na niewielkie wzgórze i pada pod rosnącą tam sosną. Tuż przed śmiercią spogląda jeszcze w stronę Hiszpanii i wspomina wielkie czyny i podboje króla Karola Wielkiego, swego ukochanego władcy, a następnie poleca się Bożej opiece i łasce a następnie umiera. Jego dusza zostaje przez „anioła Cherubina” oraz archaniołów Michała i Gabriela wzięta do nieba.

7) Podsumowanie:

„Pieśń o Rolandzie” pochodzi najprawdopodobniej z XI wieku. Jest przykładem starofrancuskiej „Pieśni o czynie” – chanson de geste. Utwór tworzy 291 różnej wielkości strof( w sumie ok 4000 wersów ), pisany jest dziesięciozgłoskowcem. Na jego fabułę składają się przede wszystkim: klęska wyprawy Karola Wielkiego do Hiszpanii w roku 778, bohaterska śmierć hrabiego Rolanda, pomszczenie tej śmierci przez Karola, zemsta na zdrajcach którzy spowodowali klęskę.

Bohater tytułowy utworu, hrabia Roland jest przykładem doskonałego rycerza chrześcijańskiego. „Pieśń o Rolandzie” opiewa jego bohaterskie czyny i wspaniałą śmierć. Jako doskonały rycerz Roland jest odważny, silny, waleczny, honorowy i dumny. Jest szczerze oddanym Bogu chrześcijaninem, a także wiernym poddanym Karola Wielkiego. O wielkiej dumie Rolanda najdobitniej świadczy fakt, ze na wezwanie pomocy decyduje si dopiero wtedy, gdy większość jego rycerzy jest już zabita,a i on sam jest bliski śmierci. Śmierć hrabiego Rolanda, opisana bardzo szczegółowo, jest jednocześnie rozliczeniem się tego wzorowego rycerza z całym swoim życiem. Najważniejsze w życiu dla niego były: wiara chrześcijańska, ojczyzna i ukochany władca, król Karol. Po śmierci duszę Rolanda anioły unoszą do raju. Roland nie walczył z Saracenami dla łupów, stanowiły one dla niego wartość zdecydowanie drugorzędną.

Przy całej grozie opisywanych wydarzeń trzeba pamiętać, że Roland nie jest bohaterem tragicznym. Nie jest rozdarty wewnętrznie, nie ma żadnych rozterek, zawahań.
 Od początku do końca wie co należy czynić, jak postępować. Śmierć nie jest bynajmniej porażką, wprost przeciwnie, jest zwieńczeniem  całego rycerskiego życia. Po śmierci czekana niego upragniona nagroda – miejsce w raju.

Hrabia Roland jest okrutny dla wrogów, ale walczy uczciwie. Okrucieństwo mieściło się w konwencji literackiej i estetycznej średniowiecza, a szczególnie okresu wypraw krzyżowych. Atmosferą krucjat jest właściwie przesiąknięta cała „Pieśń o Rolandzie”, wszak utwór powstał w okresie obfitującym w wyprawy krzyżowe. Walczono wtedy z poganami, a więc z grzesznymi, z którymi można było zrobić wszystko, byleby tylko ich nawrócić albo zabić. Chanson de geste nie poruszają problematyki moralnej, nie leży ona w sferze zainteresowań twórców. Brak tu również wątków miłosnych, pojawiają się one w literaturze średniowiecza później, wraz z ewolucją gustów czytelników i aspiracji artystycznych autorów.