BIBLIA
Adam i Ewa; Abel i Kain; Noe, gołębica i tęcza
Abraham i Izaak; Dawid i Salomon
Mojżesz; Józef (7 krów); Samson i Dalila
Pieśń nad Pieśniami (Oblubieńcy)
Księga Hioba
Księga Koheleta
„marność nad marnościami, wszystko marność”
„Przemija pokolenie i rodzi się pokolenie,
a ziemia trwa na wieki.”
„Nie nasyci się oko patrzeniem,
nie napełni się ucho słuchaniem”
„A nie masz nic nowego pod słońcem”
„A oto wszystko marność i gonienie za wiatrem”
Psalmy
przypowieści
siewca, droga, skały, ciernie, ziemia żyzna
syn marnotrawny; Samarytanin, kapłan i lewita
„Hymn do miłości (1Kor – św. Paweł)
ANTYK
Dedal i Ikar; Prometeusz; Syzyf
Tezeusz i Ariadna, Minotaur
Homer
Iliada
Hera, Atena, Afrodyta, jabłko niezgody, Parys
Menelaos, Hektor, Achilles
Odyseja
Odyseusz, Penelopa, Telemach
Scylla i Charybda, nimfa Kalipso (7 lat)
Sofokles
Antygona
Antygona
Kreon
Jokasta
Polinejkes, Eteokles
Ismena
„współkochać przyszłam, nie współnienawidzić”
ŚREDNIOWIECZE
Anonimy
św. Augustyn – dualizm
św. Tomasz z Akwinu – drabina bytów
„Kwiatki św. Franciszka z Asyżu”
św. Franciszek z Asyżu
„Legenda o św. Aleksym”
„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”
danse macabre
„Posłuchajcie, bracia miła…”
(„Żale Matki Boskiej pod krzyżem”
„Lament świętokrzyski”)
„Pieśń o Rolandzie”
Karol Wielki ó Saraceni (niewierni)
„Dzieje Tristana i Izoldy”
Król Marek
Tristan – siostrzan i wasal króla
„Bogurodzica”
Przecław Słoty
„Wiersz Słoty” („O zachowaniu się przy stole”)
Dante Alighieri
Boska Komedia
Beatrycze, Wergiliusz
„Porzućcie nadzieję, którzy tu wchodzicie”- piekło
RENESANS
Giovanni Boccaccio
„Dekameron”
William Shakespeare
„Romeo i Julia”
Kapuleti, Monteki
„Hamlet” – Dania
straż
Horacy
duch ojca
Ofelia
Poloniusz
Laertes (syn Poloniusza)
Klaudiusz
królowa Gertruda
Fortynbras
„Nic nie jest dobrem ani złem samo przez się,
tylko myśl nasza czyni to i owo takim.”
„Makbet”
król Dunkan
„życie jest cieniem ruchomym jedynie,
jest bajką opowiedzianą przez głupca…”
Jan Kochanowski
fraszki
„Na swoje księgi”
„O żywocie ludzkim”
„Fraszki to wszystko, cokolwiek czynimy”
„Naśmiawszy się nam i naszym porządkom,
Wemkną nas w mieszek, jako czynią łątkom.”
„O żywocie ludzkim”
Bóg z rękawa, ludzie się rzucają
„Ku Muzom” (Non omnis moriar)
„niech ze mną za raz me rymy nie giną”
pieśni
„Pieśń V” z K wt. „O spustoszeniu Podola”
„Nową przypowieść Polak sobie kupi,
Że i przed szkodą, i po szkodzie głupi.”
„Pieśń IX” z Ksiąg wtórych
(Nil desperandum, Carpe diem)
„Nie porzucaj nadzieje,| Jakoć się kolwiek dzieje:
Bo nie już słońce ostatnie zachodzi,
A po złej chwili piękny dzień przychodzi.”
„Nic wiecznego na świecie:
Radość się z troską plecie”
„Pieśń XII” z Ksiąg wtórych
(Dulce et decorum est pro patria mori)
„Jeśli komu droga otwarta do nieba – tym co służą ojczyźnie”
„Pieśń świętojańska o Sobótce”
„wsi spokojna, wsi wesoła”
treny
Mikołaj Sęp Szarzyński
„Sonet IV”
„Pokój szczęśliwość. Ale bojowanie
Byt nasz podniebny.”
„Hetman i (…) marności (…) czynią zepsowanie”
BAROK
Miguel Cervantes
„Don Kichot” z Manchy
Sancho Pansa
Dulcynea z Tobosso (wiejska dziewczyna)
karczma = zamek
Jan Andrzej Morsztyn
„Cuda miłości” (sonet)
przeciwności, oczy dziewczyny
„Niestatek” (szowinista)
„Do trupa” (sonet)
Daniel Naborowski
„Marność”
żyć, ale bać się Boga = bez lęku
„Nad wszystko bać się Boga –
Tak fraszką śmierć i trwoga.”
„Krótkość żywota”
„Godzina za godziną niepojęcie chodzi
Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi.”
„Kołem niehamowanym lotny czas uchodzi”
Moliere
„Świętoszek”
Tartuffe (świętoszek); Orgon (otumaniony)
OŚWIECENIE
Daniel Defoe
„Robinson Crusoe”
Ignacy Krasicki
bajki:
„Szczur i kot”
„Filozof”
przed † uwierzył w Boga i upiory
„Jagnię i wilcy”
„Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie”
„Kruk i lis”
„Bywa często zwiedzionym,
kto lubi być chwalonym.”
„Malarze”
Piotr dobry, Jan zły
„Dewotka”
„Groch przy drodze”
„Ptaszki w klatce”
satyry:
„Do króla”
do: Stanisław August
„Świat zepsuty”
„Pijaństwo”
poemat heroikomiczny:
„Monachomatia”
mnisi; Jędza Niezgody
Julian Ursyn Niemcewicz
satyra:
„Żona modna”
dramat (komedia):
„Powrót posła”
Podkomorzy i Podkomorzyna Dobrójscy
Szarmancki
Starosta Gadulski i Starościna (II żona)
Walery (poseł na sejm)
Teresa (wychowana u Podkomorzych)
ROMANTYZM
Johann Wolfgang Goethe
„Cierpienia młodego Wertera”
Werter
przyjaciel, matka
Lotta, Albert
„Faust”
Faust – alchemik
Mefistofeles
Małgorzata
Helena
ballada
„Król Olszyn”
ojciec, syn
król Olszyn
Friedrich Schiller
„Rękawiczka” – ballada
Marta, Emrod
„Pani! Twych wdzięków nie trzeba mi wcale.”
George Gordon Byron
„Giaur”
Giaur
Leila, Hassan
mnich (spowiednik)
James Macpherson
„Pieśni Osjana”
Adam Mickiewicz
(Maryla Wereszczakówna)
„Oda do młodości”
„Młodości! ty nad poziomy wylatuj”
„Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga;
Łam, czego rozum nie złamie”
„Reduta Ordona”
ballady
„Romantyczność”
Karusia
starzec
„Miej serce i patrzaj w serce”
„Świteź”
narrator
Pan na Płużynach
kobieta (duch)
Tuhan (władca Świtezi)
Mendog (obrońca Nowogródka, kuzyn Tuhana)
sonety krymskie
Stepy akermańskie
„Jedźmy, nikt nie woła”
„Burza”
marynarze, podróżni
„Bakczysaraj”
fontanna; rośliny: napis RUINA
„Czatyrdah”
góra
„Ajudach”
fale = młody poeta, jego namiętność
muszle, korale = jego pieśni, utwory
powieść poetycka
„Grażyna”
Litawor (mąż)
Krzyżacy
„Konrad Wallenrod”
Alfa Walter
Halban – wajdelota
Aldona, Kiejsut (ojciec)
„Dziady”
II:
Guślarz
2 dzieci, Zosia, zły Pan
duch kochanka, Pasterka
IV:
Gustaw i Ksiądz
III:
scena więzienna
Mała, Wielka Improwizacja
Widzenie ks. Piotra
salon warszawski
Gustaw/Konrad
więźniowie
Senator
Nowosilcow
Wysocki
Damy
Literaci
„Pan Tadeusz”
Jacek Soplica i Ewa Horeszkówna
Horeszko – Stolnik
Sędzia
Tadeusz, Zosia
Telimena
Hrabia
Jankiel
Dobrzyńscy, Gerwazy ze Scyzorykiem
„Polały się łzy …”
na lata dziecięce (górne i durne)
wiek męski/klęski
„Nad wodą wielką i czystą”
jezioro w Alpach
Juliusz Słowacki
„Bogurodzico dziewico”
„Smutno mi Boże”
„Testament mój”
„A póki okręt walczył – siedziałem na maszcie,
A gdy tonął – z okrętem poszedłem pod wodę…”
„Grób Agamemnona”
Polska jak Termopile
„Pawiem narodów byłaś i papugą”
„Kordian”
Kordian
Laura
Dozorca parku; Wioletta; papież; Moint Blanc
„Polska Winkelriedem narodów”
Prezes kontra Podchorąży
car
Doktor – Diabeł
„Balladyna”
Alina, Kirkor, Goplana, Chochlik, Skierka
Zygmunt Krasiński
„Nie-boska komedia”
Mąż / Hrabia Henryk
żona – Maria, syn – Orcio
Anioł Stróż, Szatan – orzeł
Kochanka
Pankracy
Cyprian Kamil Norwid
„Bransoletka”
Eulalia, Edgar, śmieciarz
„Bema pamięci żałobny rapsod”
stylizacja na pogrzeb: rycerski,
wodza słowiańskiego, szlachcica
„Fortepian Szopena”
współcześni odrzucają, więc przyszli docenią
„ideał sięgnął bruku”
„Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie…”
„Każdego z takich jak Ty świat nie może
Od razu przyjąć na spokojne łoże,
I nie przyjmował nigdy, jak wiek wiekiem”
„Do obywatela Johna Brown”
„Pielgrzym”
„W Weronie”
Aleksander Fredro
„Śluby panieńskie”
Aniela + Gustaw, Klara + Albin
„Żemsta”
Cześnik, Rejent, Papkin, Wacław
POZYTYWIZM
Honoré de Balzac
„Ojciec Goriot”
Eugeniusz de Rastignac
Anastazja – starsza; Delfina de Nucingen
pani Vauquer
Vautrin – szef podziemia, galernik
Maria Konopnicka
„Mendel Gdański”
„Nasza szkapa”
„Rota”
Bolesław Prus
„Faraon”
„Antek”
„Katarynka”
„Lalka”
Stanisław Wokulski
Izabela Łęcka
Ignacy Rzecki
Ochocki
Starski (kochanek Izy)
dr Szuman (znajomy Rzeckiego)
Katz (przyjaciel Rzeckiego)
prezesowa Zasławska (ciocia Izy)
śp. Mincel (właściciel sklepu)
Wysocji (dostał pracę)
Geist
Eliza Orzeszkowa
„ABC”
Joanna Lipska
„Dobra pani”
Helka (dziecko), Ewelina Krzycka („dobra” pani)
Henryk Sienkiewicz
„Quo vadis”
Ligia, Winicjusz, Ursus, Petroniusz
„Krzyżacy”
„Janko Muzykant”
„Latarnik”
Skawiński
„W pustyni i w puszczy”
„Sachem”
Antylopa (osada indian.) ŕ Chiavatta (niem.)
Adam Asnyk
„Limba”
Fiodor Dostojewski
„Zbrodnia i kara”
Rodion Romanowicz Raskolnikow
Razumichin (kolega)
Swidrygajłow (Dunia u niego pracowała)
Marfa Pietrowna (żona Swidryg.)
Sonia, Marmieładow, Katarzyna (żona Marmieł.)
Dunia (siostra Rodiona)
Łużyn
Porfiry Pietrowicz (policjant)
Alona Iwanowna (ofiara)
FIN DE SIéCLE (MŁODA POLSKA)
Charles Baudelaire
„Spleen II”
synestezja, stan duszy, symbole
„Albatros”
poeta – albatros (w sieci komercji)
„Oddźwięki”
natura – świątynia, nie zauważona
„Padlina”
Paul Verlaine
„Sztuka poetycka”
ma być: melodyjna, nie-dosłowna,
odcienie, puenta zabójcza
Bergsom
2 żywioły: materia, siła życiowa
(dynamiczna, świat się zmienia)
Artur Schopenhauer
szczęście, gdy zagłuszenie lęku
przed śmiercią przez wiarę, sztukę,
litość nad bliźnim (jemu jest gorzej)
Artur Rimbaud
„Moja Bohema”
szczęśliwy, bo włóczęga
„Śpiący w kotlinie”
żołnierz na łonie natury
„Samogłoski”
samogłoski a kolory
„Statek pijany”
statek = poeta; morze = wolność;
kałuża = codzienne ograniczenie
Kazimierz Przerwa – Tetmajer
„Na Anioł Pański”
bicie dzwonów
stan duszy (Osmętnica)
upływ czasu (rzeka)
brak celu, myśl snuje się bez celu
„Koniec wieku XIX”
dekadentyzm
(przekleństwo, ironia, idee, modlitwa, wzgarda,
rozpacz, walka, rezygnacja, byt przyszły, użycie)
neguje postawy, wzywa do bierności
„Jakaż jest przeciw włóczni złego twoja tarcza,
człowiecze z końca wieku?…Głowę zwiesił niemy”
„Z zamyśleń (II)”
poeta źle się czuje na ziemi (rzeczyw.)
„Nie wierzę w nic…”
bezradność – wzniosłe idee w ziemski kształt
nie da się przyoblec, więc chce nirwany
„Jak rzeźbiarz, co chciał zakląć w marmur Afrodytę”
„Hymn do Nirwany”
litania, ciężar krzywd
„Żem żył, niech nie pamiętam, ani wiem, że żyć muszę, Nirvano!
„I przyjdź królestwo twoje na ziemi, jak i w niebie, Nirvano!
„Eviva l’arte”
ludzie uznają wart. mater., więc nie liczą się z artys.
manifest postawy artysty
Stanisław Wyspiański
„Wesele”
Pan Młody, Panna Młoda
Gospodarz (malarz)
Poeta (brat Gosp.)
Czepiec (zadłużony, czyta gazety)
Jasiek
Radczyni
Klimina (nie rozmawia z Radcz.)
Dziennikarz
Rachela
Maryna (Poeta z nią flirtuje)
Isia (zasypiając widzi Chochoła)
Stańczyk – Dziennikarz
Rycerz (Zawisza Czarny) – Poeta
Hetman – Pan Młody
Upiór (Jakub Szela) – Dziad
Wernyhora – Gospodarz
Jan Kasprowicz
Hymn XV, XXXIX
„Dies irae”
„Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach”
róża i zwalona, próchniejąca limba
Nietsche
2 typy ludzi: Apolliński, Dionizyjski
Władysław Reymont
„Chłopi”
Maciej Boryna; Antek; Jagna
Hanka (żona Antka)
Grzela (brat Antka)
Magda (żona kowala, siostra Antka)
Józia (najmłodsza córka Boryny)
Kuba Socha (amputacja nogi)
Roch; Jagustynka (żebraczka)
Leopold Staff
„Deszcz jesienny”
obserwacja deszczu, pesymizm
senne marzenia, ktoś, szatan
„Odrzućmyż raz…”
przeciw dekadentom
Bolesław Leśmian
„Dusiołek”
Bajdała
wół, szkapa
„Nie dość ci, żeś potworzył mnie, szkapę i wołka,
Jeszcześ musiał takiego zmajstrować Dusiołka?”
Gabriela Zapolska
„Moralność Pani Dulskiej”
tragikomedia kołtuńska
pani Aniela Dulska, pan Felicjan Dulski
Hanka (służąca) i Zbyszko
Mela (naiwna), Hesia (cyniczna)
Juliasiewiczowa (ciotka)
Stefan Żeromski
„Ludzie bezdomni”
Tomasz Judym, Joanna Podborska
Wiktor (brat)
Pelagia (ciotka od burdelu)
panny Niewadzkie (Natalia)
Korzecki (†)
„Rozdzióbią nas kruki, wrony”
„Zmierzch”
Gibałowie
Joseph Conrad (poch. pol.)
„Lord Jim”
Marlow, Stein
Brown
Cornelius (poprzednik Jima)
Dain Waris (syn wodza)
Brierly (napadł)
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
Bolesław Leśmian
„Urszula Kochanowska”
„Trupięgi”
„Znikomek”
rozdarty wewn. (2 oczu, 2 dusze)
„Przemiany”
„Dziewczyna”
głos za murem
„Metafizyka”
„Kraina, gdzie żyć łatwiej i konać mniej trudno”
Julian Przyboś
„Gmachy”
„Poeta, wykrzyknik ulicy”
„Cieśle”
„z Tatr”
„Pola pochyłe”
„Lipiec”
Franz Kafka
„Proces”
Józef K
Grubbach (gospodyni)
Titorelli (malarz)
Block (kupiec u adwokata)
Bruno Schulz
„Sklepy cynamonowe”
Jakub (ojciec)
Adela (służąca)
ciotka Agata, wuj Marek (zdominowany)
Emil (kuzyn)
Witold Gombrowicz
„Ferdydurke”
Józio
Pimko
Kopyrda (szpaner)
Syfon ó Miętus
Młodziakowie
Konstanty – dworek w Bolimowie
Stefan Żeromski
„Przedwiośnie”
Cezary
Seweryn Baryka (ojciec)
Jadwiga Dąbrowska (matka) – Siedlce
Szymon Gajowiec
Antoni Lulek
Hipolit Wielosławski – Nawłoć
ks. Anastazy
Karolina, Wanda
Laura Kościeniecka, Barwicki
Stanisław Ignacy Witkiewicz
„Szewcy”
księżna Irina Zbereźnicka
prokurator Scurvy
Wsiewołodowna
Gnębon Puczymorda
Sajetan Tempe
Czeladnicy
Hiper-Robociarz
Zofia Nałkowska
„Granica”
Zenon
Walerian Ziembiewicz – Boleborza
Joanna z Niemierów
Cecylia Kolichowska
Rotmistrz Awaczewicz (ukochany Eli)
Elżbieta Biecka
Justyna Bogutówna
Karolina Bogutowa (matka)
Czechliński (płacił za artykuły)
Tczewscy (hrabiostwo)
WSPÓŁCZESNOŚĆ
Krzysztof Kamil Baczyński
„Historia”
kolejne pokolenia umierają
„Ten czas”
„Taki to mroczny czas”
„My sami – tacy mali, krok jeszcze – przejdziem w mit”
„Pokolenie (Wiatr drzewa spienia)”
Tadeusz Różewicz
„Ocalony”
„ocalałem prowadzony na rzeź”
„człowieka tak się zabija jak zwierzę”
„jednakowo waży cnota i występek”
„szukam nauczyciela i mistrza
niech przywróci mi wzrok słuch i mowę
niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojęcia
niech oddzieli światło od ciemności”
„Lament”
„jestem narzędziem | tak ślepym jak miecz
w dłoni kata | zamordowałem człowieka
i czerwonymi palcami
gładziłem białe piersi kobiet”
Tadeusz Borowski
„Pożegnanie z Marią”
Tadeusz, Maria
„U nas w Auschwitzu”
„Proszę państwa do gazu”
grupa Kanada
Gustaw Herling Grudziński
„Inny świat” – Jercewo
Hanna Krall
„Zdążyć przed Panem Bogiem”
Marek Edelman
Kazimierz Moczarski
„Rozmowy z katem”
Jürgen Stroop
Zofia Nałkowska
„Medaliony”
„Ludzie ludziom zgotowali ten los”
Marek Hłasko
„Ósmy dzień tygodnia”
Agnieszka, Piotr
Zawadzki
Grzegorz (brat)
„Pierwszy krok w chmurach”
Albert Camus
„Dżuma” – Oran
Bernard Rieux, Jean Tarrou (uciekł z domu)
Rambert – dziennikarz, o. Panneloux
Cottard (zła postawa nabyta)
Miron Białoszewski
„Karuzela z madonnami”
„Szare eminencje zachwytu”
„Podłogo błogosław”
„O obrotach rzeczy”
Stanisław Grochowiak
„Ikar”
„Czyści”
„Święty Szymon Słupnik”
„A ludzie mych wierszy słuchając powstają”
„Powołał mnie Pan na bunt”
„Płonąca żyrafa”
Zbigniew Herbert
„Dlaczego klasycy”
„Apollo i Marsjasz”
„Tren Fortynbransa”
„lecz czymże jest śmierć bohaterska wobec wiecznego czuwania”
„to co po mnie zostanie nie będzie przedmiotem tragedii”
„U wrót doliny”
„Do marka Aurelego”
„Pan Cogito – powrót”
„Przesłanie Pana Cogito”
Wisława Szymborska
„W rzece Heraklita”
„Nic dwa razy się nie zdarza”
„Kot w pustym mieszkaniu”
„Zycie na poczekaniu”
„Radość pisania”
„Schyłek wieku”
„Nagrobek”
„Psalm”
„Głos w sprawie pornografii”
Różewicz
„Kartoteka”
Bohater
ojciec
tłusta kobieta
wujek i pan z przedziałkiem
Wrona
chór Starców
„Spadanie czyli o elementach wertykalnych i
horyzontalnych w życiu człowieka współczesnego”
„Dawniej|bardzo bardzo dawno|bywało solidne dno”
„na dnie jednak było się kimś”
„Kto jest poetą”
„poetą jest ten który pisze wiersze
i ten który wierszy nie pisze”
Słąwomir Mrożek
„Tango”
Artur, Ala
Stomil, Eleonora
Eugeniusz, Eugenia
Edek
Ewa Lipska
„Ucz się śmierci”
„Egzamin”
„Królem wybrano pewnego króla
który miał zostać królem”
„uśmiech ujmujący wszystkich za szyję”
Stanisław Barańczak
„Spójrzmy prawdzie w oczy”
„nieobecne oczy”, „zakrywane monetami”
„stężałe oczy wzniesione ku tablicy z odjazdami”
„oczy pośpiesznie obmywane”,
„ocierane z dnia z łez nieposłusznych”
„szare oczy” (prawda)
„Wypełnić czytelnym pismem”
„Protokół”
George Orwell
„Rok 1984″
Winston Smith i Julia
Wielki Brat ó Goldstein
„Wojna to pokój
Wolność to niewola
Ignorancja to siła”
„Folwark zwierzęcy”
Jones (człowiek)
Napoleon, Snowball (wypędzony) – świnie
Tadeusz Konwicki
„Mała Apokalipsa”
Rysio Schmidt, Hubert, Nadzieżda, Halina
Edward Schmidt
towarzysz Kobiałka

BUNT:Adam i Ewa, Kain, Hiob (Carl Gustaw Jung: Bóg-dowód-człow.marny, Hiob-przetrwałŕpokonał Boga); Prometeusz, Syzyf, Antygona; „Rozmowa Mistrza…” (przeciw śmierci); „Treny” – humanista wobec tragedii; Konrad, Kordian – przeciw Bogu; „Hymny” Kasprowicza – też; „Przedwiośnie”; „Tango” – pokoleniowy; „Zdążyć przed…”, „Dżuma” – przeciw złu
ZBRODNIA (ZŁO): Dekalog, Kain (wygnany i naznaczony piętnem, ale nie rażony piorunem), Judasz, Sodoma i Gomora; Makbet i Lady Makbet; kuszenie („bojowanie – byt nasz podniebny”); pycha Konrada, zbrodnia Wallenroda; Raskolnikow; filozofia Nietschego; totalitaryzm
WIEŚ: „Pieśń świętojańska o Sobótce”; DziadyII, Pieśń Wajdeloty – gminna, „Pan Tadeusz” – siła; „Antek”, „Janko Muzykant”; „Wesele”, „Chłopi”
CIERPIENIE: Hiob, Chrystus; Prometeusz; Aleksy, Tristan i Izolda, „Lament świętokrzyski”; „Treny”; Sęp Szarzyński – poezja; Werter, DziadyIV, Wallenrod, Kordian; Wokulski; Judym i Joasia; Polacy i Żydzi – ofiary wojny
PRACA: Adam i Ewa (wypędzeni); Syzyf; „Pieśń świętojańska…”; Wokulski, Joanna Lipska z „ABC”; Judym, „Zmierzch”, „Chłopi”; „Inny świat”