Stanisław Konarski (1700-1773) pochodził z ubogiej rodziny szla­checkiej. Po ukończeniu szkoły wstąpił do zakonu pijarów. Był na­uczycielem w kolegium pijarskim w Warszawie. Dwa lata studiował w Rzymie, a następnie wyjechał do Paryża, gdzie dokładnie poznał stan i nowoczesność szkolnictwa francuskiego. Po powrocie do kraju poświęca się pracy na rzecz dobra Polski – zajmuje się reformą ustroju państwowego, działalnością oświatową i twórczością literacką. W dziedzinie oświaty Konarski proponował powołanie urzędu państwo­wego sprawującego nadzór nad szkołami i kierującego sposobami nauczania. Zreformował szkoły pijarskie, w których naczelnym celem stało się właściwe wychowanie obywatelskie – „Niech chłopcy wie­dzą, co winni ojczyźnie, co należy im przez całe życie dla ojczyzny robić, aby mogli odwdzięczyć się ojczyźnie przez wspomaganie jej, bronienie i dodawanie jej sławy”. Swój program pedagogiczny reali­zował Konarski w założonym w roku 1740 Collegium Nobi- lium, szkole przeznaczonej dla synów zamożnej szlachty. Zastąpiono w niej łacinę językiem polskim jako językiem wykładowym, wprowadzono naukę języków obcych, położono nacisk na przedmioty przyrodnicze, a dotychczas stosowaną w szkołach metodę pamięciowego opanowy­wania wiadomości zastąpiono samodzielną analizą i rozumowym sposobem przyswajania wiedzy. Pełny program polityczny wyłożył Konarski w dziele „O skutecznym rad sposobie”, składającym się z czterech tomów. Odrzucało ono stanowczo liberum veto jako przy­czynę wszelkiego zła w Rzeczypospolitej, proponując rozstrzyganie uchwał sejmowych większością głosów. Autor daje projekt nowej organizacji sejmu polskiego złożonego z dwóch izb, senatorskiej i poselskiej. W dziedzinie odrodzenia literatury pięknej zasłynął Ko­narski rozprawą pt. „O poprawie wad wymowy”, gdzie wystąpił prze­ciwko panegiryzmowi i makaronizmom w utworach literackich, pod­kreślał znaczenie naturalności w wysławianiu i rzeczowości w przed­stawianym temacie. panegiryk – utwór literacki zawierający przesadną pochwałę osoby, idei, instytucji lub przedmiotu; elementy panegi­ryczne mogą występować w różnych gatunkach literackich (oda, ele­gia, przemówienie, list); odczytywanie utworów panegirycznych było jednym z elementów obyczajowości szlacheckiej; Na uwagę zasłu­guje też sztuka, napisana przez Konarskiego dla teatrów szkolnych, pt. „Tragedia Epaminody”, w której podkreś- la wyższość dobra ogól­nego nad korzyściami prywatnymi i składa hołd tym, którzy bezinte­resownie służą ojczyźnie. Wiele mądrości zawierają słowa utworu, które dowodzą, że nikt nie ma prawa domagać się uznania za zasługi, które oddał ojczyźnie, gdyż: „Nie masz zasług; te, co my zowiemy zasługi, Są tylko ku ojczyźnie wypłacone długi”. Król w uznaniu dla zasług Stanisława Konarskiego wybił medal z napisem „temu, który odważył się być mądrym”.