Satyra na leniwych chłopów jest anonimowym utworem o tematyce społecznej, powstałym około roku 1483. Z treści wiersza wynika niezbicie, że autor musiał być z pochodzenia szlachcicem, bowiem autor Satyry.. bardzo ostro atakuje chłopów – za ich lenistwo, złośliwość, opieszałość. Utwór jest wyrazem rosnącej w piętnastowiecznej feudalnej szlachcie polskiej nienawiści do tej niższej klasy społecznej. Szlachta coraz bardziej dążyła w tym czasie do podporządkowania sobie chłopstwa, które jednak przeciwstawiało się tym zamierzeniom. W wierszu opisane są sposoby, jakich używają sprytni kmiecie, aby jak najmniej czasu spędzać w polu przy wymaganej od nich pracy pańszczyźnianej. Cały utwór jest rejestrem skarg i zarzutów, jakie autor stawia chłopu. Już pierwsze słowa utworu nie pozostawiają żadnych wątpliwości, że chłop jest już z samej swojej natury sprytny i fałszywy:

„Chytrze bydlą z pany kmiecie,

Wiele się w jich sercu plecie.”

Z dalszej części utworu dowiadujemy się między innymi, że chłopi do roboty zbierają się dopiero koło południa, pracują bardzo źle (gdy pan nie patrzy to jeszcze gorzej), nie dbają o narzędzia ani o bydło, gdyż do pługa „wprzęgają chory dobytek”. Wszystko to czynią z wyrachowania, chcąc zaszkodzić panu, co ma uzasadniać niechęć szlachcica do chłopa pańszczyźnianego.